Eindevaluatie rupsenval eikenprocessierups
Kenniscentrum EikenprocessierupsDe rupsenval wordt in bomen onder de laagste takkrans geïnstalleerd om eikenprocessierupsen in een zak te lokken en daarmee overlast te voorkomen. In 2019 is door Kenniscentrum Eikenprocessierups aangegeven dat producten zoals de rupsenval, die in mediterrane landen wordt ingezet ten behoeve van de dennenprocessierups, mogelijk niet effectief zijn om de eikenprocessierupsen te vangen. Dit komt voort uit een verschil in gedrag en ontwikkeling tussen de eiken- en dennenprocessierups.
In navolging van de tussentijdse evaluatie van de rupsenval op 7 juni 2020 over de inzet van rupsenval om de eikenprocessierupsen te vangen voordat ze brandharen krijgen, volgt hier een eindconclusie gebaseerd op de proeven en waarnemingen uit diverse gemeenten in de afgelopen weken. Bij het testen van de rupsenval is gekeken naar de aanwezigheid van de eikenprocessierups rondom de val en in de opvangzak en is het gedrag vastgelegd gedurende de periode van 7 april tot13 juli. In totaal zijn zes vallen getest waarvan één zonder opvangzak vanaf 21 juni. Naast het testen van de zes vallen zijn er in diverse gemeenten waar rupsenvallen zijn opgehangen veldbezoeken uitgevoerd.
Ervaringen met de rupsenval (Bron: Silvia Hellingman en Henry Kuppen)
Eindconclusie ten aanzien van rupsenval
- Te vroeg plaatsen van rupsenvallen heeft geleid tot ongewenste bijvangsten van allerlei andere insecten en geleedpotigen, waaronder natuurlijke vijanden van de eikenprocessierups zoals roofkevers.
- De rupsenval heeft geen jonge eikenprocessierupsen gevangen voordat ze brandharen kregen. De rupsenval is hiermee niet geschikt als preventieve maatregel.
- De rupsenval vangt geen eikenprocessierupsen in welk stadium dan ook.
- De rupsenvallen hebben invloed op de verspreiding van de eikenprocessierupsen over de boom. Het gedrag van de eikenprocessierups om laag aan de stam te gaan nestelen is vanwege het uitblijven van zeer hoge temperaturen in 2020 minder geweest vergeleken met 2019. Hierdoor was er minder neiging van de eikenprocessierupsen om de vallen te overbruggen op weg naar lager gelegen delen op de stam. Als gevolg hiervan zijn een aantal nesten ter grootte van een tennisbal in de korf van de rupsenval gemaakt. De pijpjes raakten verstopt door spinsels en uitwerpselen van de rupsen.
- Op bepaalde locaties waren de korven zo vol geraakt met rupsen, dat de eikenprocessierupsen de val overbrugden en hieronder gingen nestelen. De korf diende derhalve niet altijd als een barrière.
- Op locaties waar grote nesten zijn ontstaan, bezweken de korven onder het gewicht van de nesten met als gevolg dat deze scheef kwamen te hangen. Het wordt zeer goed mogelijk geacht dat de korven ook in zijn geheel kunnen bezwijken en uit de boom vallen, dit is echter in de proeven niet waargenomen.
- Aan het schuimrubber werd geknaagd door muizen en mieren.
- Er is op diverse plaatsen migratie vanuit grondnesten ontstaan. De invloed van dit fenomeen op de rupsenval is niet vastgesteld maar het vermoeden is dat de rupsenval maar in beperkte mate een obstakel voor de rupsen vormt en de rupsen de rupsenval zullen passeren op weg naar de bladeren.
- De rupsenval is niet goed bestand tegen weersinvloeden zoals harde wind en ondanks de gaatjes bleef toch regelmatig water in de zakken staan.
- Door warmte liet de lijmlaag van de plakstrip los. Dit leidde tot onnodige sterfte van insecten en overige geleedpotigen die vast bleven zitten op de plakstrip.
- Verwijderen van nesten in of onder de korf bleek zeer arbeidsintensief te zijn. Er bleven veel restanten met brandharen achter die niet te verwijderen bleken zonder de rupsenval in zijn geheel af te moeten voeren. De rupsenval leidt tot extra handeling in de bestrijding, maakt de inzet van een hoogwerker noodzakelijk en droeg niet bij aan voorkomen van contact met brandharen. Vanwege de grillige structuur van de constructie kwamen tijdens zuigen rondom de korven veel brandharen en stukjes nesten naar beneden.
- Er zijn geen protocollen voor het afvoeren van de PVC-korven, het schuimrubber en de sjorbanden die vol zitten met brandharen. Het huidige afvalprotocol 2020 voorziet in Persoonlijke Beschermings Middelen die samen met eikenprocessierupsrestanten onder Euralcode 20 02 03 kunnen worden aangeboden. Deze Euralcode voorziet niet in de grote hoeveelheid kunststof en metalen sluitingen die bij de rupsenval verwerking zijn te verwachten.
- Doordat de rupsenvallen niet goed schoon te krijgen zijn, zijn ze niet geschikt voor hergebruik.
- Cosmetisch is de rupsenval een vervuiling van het landschap waardoor het natuurlijke karakter van de omgeving aangetast wordt vanwege de PVC-korven met sjorbanden om de bomen.
Samenvattend concluderen we dat de rupsenval geen bruikbare oplossing is voor de beheersing van de eikenprocessierups en het verminderen van gezondheidsrisico’s.
Tekst: Kenniscentrum Eikenprocessierups
Foto’s en film: Silvia Hellingman en Henry Kuppen