Gedragsverstoringen door geluid van grote invloed op kabeljauwpopulatie

Er is flink wat herrie onder water, door de bouw of exploitatie van windmolenparken en olieplatforms, scheepvaart, seismisch onderzoek, sonargeluiden en het laten ontploffen van bommen uit de Tweede Wereldoorlog. Vissen hebben net als veel andere zeedieren gevoelige gehoorsystemen. Het is nog niet duidelijk hoe onderwatergeluid op grote schaal doorwerkt op het niveau van vispopulaties. Hierover is nog onvoldoende informatie beschikbaar. Theoretisch ecoloog Floor Soudijn van Wageningen Marine Research deed een belangrijke nieuwe stap door de mogelijke gevolgen van geluid voor Atlantische kabeljauw (Gadus morhua) in kaart te brengen.

Doorkruisen van vier biologische processen

Geluid kan biologische processen van vissen op verschillende manieren doorkruisen. Zo kunnen harde geluiden een vis bijvoorbeeld gestresst maken, wat leidt tot hogere energetische kosten. Of geluiden kunnen het gedrag van een vis verstoren, wat kan leiden tot een lagere voedselinname. Als vissen dichtbij een harde geluidsbron zijn, kunnen geluiden de vis verwonden en uiteindelijk zelfs doen sterven. Verder kan geluid de voortplanting, als die bijvoorbeeld gepaard gaat met baltsgeluiden, verstoren.

Toename energetische kosten en lagere voedselinname meest bepalend voor kabeljauwpopulatie

Met behulp van een wiskundig model, dat alle stadia van de levensloop van een kabeljauw volgt, is onderzocht welke van de vier processen het meeste effect heeft op het populatieniveau. Dit blijken een toename van energetische kosten en een lagere voedselinname te zijn. Deze factoren leiden namelijk beide tot een combinatie van indirecte effecten. De kabeljauw groeit minder snel en heeft daardoor minder kans om te overleven tot het moment van reproductie. Daarnaast is er minder energie beschikbaar voor de voortplanting. Een directe toename van de sterfte en directe afname van het aantal nakomelingen hebben ook een negatief effect op de populatie. Maar deze factoren leiden relatief minder snel tot een afname van de populatie.

Onderzoeker Soudijn vindt het vooral een winst dat uit haar model blijkt dat juist de meer subtiele effecten van geluidsoverlast beter onderzocht moeten worden. “Net zoals bij mensen kan stress ook bij vissen leiden tot lichamelijke klachten. Als stress door onderwatergeluid leidt tot een toename van het energieverbruik of afname van de voedselinname, kan dit sterke consequenties hebben voor de groei van vis en uiteindelijk ook voor het succes van de populatie”, aldus Soudijn.

Onderdeel van een groter geluidsproject

Het project maakt deel uit van een groter onderzoeksproject over geluidsoverlast en kabeljauw. Het betreft een zogenaamd ‘Joint Industry Project (JIP)’ dat is gefinancierd door de olie- en gasindustrie. In dit project wordt verder gekeken naar gedragsveranderingen van gezenderde kabeljauw in het wild en in veldexperimenten in kooien.

Kabeljauw is economisch gezien een belangrijke soort, maar het bestand in de Noordzee staat er niet al te best voor. Daarom is de visserij sterk beperkt. Voor herstel is het belangrijk ook andere bronnen van verstoring, zoals onderwatergeluid, goed te begrijpen.

Meer informatie

• Lees voor meer informatie de publicatie 'Population-level effects of acoustic disturbance in Atlantic cod: a size-structured analysis based on energy budgets'.

Tekst: Floor Soudijn en Cecile Leuverink, Wageningen Marine Research 
Foto: Shutterstock