Nieuwe ontdekkingen over relaties tussen gastheerkoraal, krabben en kerstboomwormen

Veel zeediersoorten zijn van koraal afhankelijk als bron van voedsel, als ondergrond en als schuilplaats. Elke koraalsoort kan als gastheer dienen voor specifieke soorten vissen, krabben, garnalen, slakken, wormen of andere soorten ongewervelden. Nu koraalsoorten steeds ernstiger met uitsterven bedreigd worden, is het des te belangrijker om een inventarisatie te maken van de afhankelijke fauna. Veel zeediersoorten leven in de spleten in het koraalskelet, terwijl anderen zich onder of binnenin de structuur van het koraal verbergen. Sommige soorten zijn gemakkelijk te zien door hun felle kleuren of plotselinge bewegingen, maar anderen houden zich stil en goed verborgen. Om inzicht te krijgen in deze relaties en de ecologische rol van koraalsoorten in de biodiversiteit van het koraalrif moeten wetenschappers systematisch onderzoek doen naar elk koraal. Het is van belang dat onderzoekers niet alleen elke koraalsoort kunnen onderscheiden, maar dat ze ook alle relaties begrijpen met soorten waarvoor het koraal als gastheer optreedt. 

Een team van onderzoekers van Naturalis Biodiversity Center, Stichting ANEMOON en collega’s van diverse instellingen hebben verscheidene biodiversiteitsonderzoeken verricht in Caribisch Nederland (Bonaire, Curaçao, Sint Eustatius). Deze expedities werden georganiseerd door professor Bert Hoeksema, de koraalexpert bij Naturalis en honorair hoogleraar Tropische Mariene Biodiversiteit aan de Rijksuniversiteit Groningen. Het team heeft onder meer nieuwe relaties ontdekt met kerstboomwormen (Spirobranchus spp.) in symbiose met verschillende koraalsoorten. Deze wormen leven deels in het koraal en blijken te kunnen overleven wanneer het gastheerkoraal overdekt raakt met korstvormende dieren, die dan als secundaire gastheren fungeren. Verrassend genoeg werden de meeste ontdekkingen in ondiep water gedaan (minder dan twee meter diep), waar duikers mogelijk minder lang rondzwemmen dan in dieper water. 

De wetenschappers hebben ook gekeken naar de invloed van de samenlevende fauna op de morfologie en de toestand van het gastheerkoraal. In sommige koraalsoorten, ook weer in zeer ondiep water, bleken krabben te leven die grote holten maken in het koraalskelet. Een krabbensoort (Domecia acanthophora) bleek in elandgeweikoraal (Acropora palmata) heel andere holten te maken dan in vuurkoraal (Millepora complanata). Deze verschillende soorten gastheerkoraal zijn niet nauw verwant, wat de vraag oproept hoe de gastheerselectie van deze krabben geëvolueerd is. 

Beide bevindingen zijn als afzonderlijke artikelen verschenen in het online (open access) tijdschrift Diversity:

• Hoeksema, B.W.; García-Hernández, J.E.; van Moorsel, G.W.; Olthof, G.; ten Hove, H.A. Extension of the Recorded Host Range of Caribbean Christmas Tree Worms (Spirobranchus spp.) with Two Scleractinians, a Zoantharian, and an Ascidian. Diversity 2020, 12, 115
• Hoeksema, B.W.; García-Hernández, J.E. Host-related Morphological Variation of Dwellings Inhabited by the Crab Domecia acanthophora in the Corals Acropora palmata and Millepora complanata (Southern Caribbean). Diversity 2020, 12, 143.

Tekst: Tineke van Bussel, Jessica Johnson, Dutch Caribbean Nature Alliance en Bert Hoeksema, Naturalis Biodiversity Center
Foto's: Bert W. Hoeksema, Naturalis Biodiversity Center en Rijksuniversiteit Groningen; Jaaziel E. García-Hernández, University of Puerto Rico - Mayagüez