Onderzoek naar effect stroomkabels op haaien en roggen

Het project heet ElasmoPower omdat de onderzoekers zich richten op elasmobranchen. Dat is een aparte klasse van kraakbeenvissen en bestaat uit haaien en roggen. Deze dieren hebben een extra zintuig: de ampullen van Lorenzini waarmee ze elektromagnetische velden kunnen waarnemen.

Ampullen van Lorenzini

Deze elektroreceptoren zitten bij haaien vooral in de kop, maar roggen hebben ze op het onderlichaam. Met die ampullen kunnen de dieren elektromagnetische velden waarnemen. Ze gebruiken het extra zintuig om te jagen en mogelijk ook om een partner te vinden en voor navigatie.

Door alle windparken in zee en bijbehorende stroomkabels op de bodem komen haaien en roggen steeds meer elektromagnetische velden tegen. "Uit een eerste studie blijkt dat die velden zich uitstrekken tot 25 meter aan weerszijden van een kabel", vertelt hoogleraar Mariene Dierecologie Tinka Murk.

Bij hogere windsnelheden zal dat waarschijnlijk nog meer zijn, omdat er dan extra veel stroom wordt opgewekt. Murk: "Dieren die langs de kust zwemmen, ervaren dat mogelijk als een soort Himalaya van elektromagnetische velden. Daardoor veranderen ze van route, of raken ze in verwarring en gaan ze op zoek naar prooi die er niet is."

Camera’s en sensoren

Onderzoekers kijken met camera’s en sensoren naar het gedrag van de dieren, eerst in het laboratorium en later in het veld. Met moleculaire technieken kijken de wetenschappers of de kabels invloed hebben op de samenstelling van gemeenschappen.

Afhankelijk wat er allemaal uit het onderzoek komt, kunnen er maatregelen worden genomen om de overlast van de kabels te beperken. Hierbij valt te denken aan een ander ontwerp, de kabels dieper begraven, of een speciale kabelgoot aanleggen met daarin zoveel mogelijk kabels zodat er minder plekken zijn waar de dieren op de elektromagnetische velden zullen stuiten.

Herstel van habitat

Op dit moment leven er nog weinig haaien en roggen in het zuidelijke deel van de Noordzee. "Maar we hopen dat ze terug gaan komen", zegt Murk en ze stipt juist een positief punt van windparken voor dieren aan. "Bij windparken vindt er actief herstel van habitat plaats, omdat daar geen plaats is voor bodemberoerende visserij."

ElasmoPower is een onderzoeksproject van Wageningen University & Research, in samenwerking met energienetwerkbeheerder TenneT, Naturalis, ingenieursbureau Witteveen + Bos, het Wind op zee ecologisch programma (Wozep) van Rijkswaterstaat en Stichting De Noordzee. Het onderzoek wordt mede gefinancierd door de NWO.

Tekst: Wageningen University & Research
Foto's: Shutterstock; Peter Verhoog