Arnold van Vliet nieuwe voorzitter Heimans en Thijsse Stichting

Eli Heimans (1861-1914) en Jac P. Thijsse (1865-1945) zijn van grote betekenis geweest voor de natuur in Nederland. Zij behoorden onder andere tot de oprichters van de Vereniging tot Behoud van Natuurmonumenten en de Nederlandse Natuurhistorische Vereniging (de huidige KNNV Vereniging voor Veldbiologie). Het grote publiek kent Jac P. Thijsse van de vele Verkade-albums, de voorlopers van de recente natuurplaatjes bij Albert Hein. Heimans en Thijsse waren in staat de natuur te populariseren en het belang van natuur voor het voetlicht te brengen bij jong en oud. Hun idealen hebben inmiddels een brede maatschappelijke basis gekregen.

Doel Heimans en Thijsse Stichting

De Heimans en Thijsse Stichting heeft als doel om, in de geest van deze pioniers, actief bij te dragen aan natuurbehoud door het sociale natuurnetwerk te versterken. De Heimans en Thijsse Stichting doet dit door documentatie, maatschappelijk debat en natuureducatie. De stichting beheert een uitgebreide bibliotheek met ruim 16 duizend natuurboeken. Ze staan bijeen in het Hugo de Vries Centrum aan de Plantage Middenlaan 2c in Amsterdam. Kom gerust een kijkje nemen (check wel even de openingstijden). Er staan veel dubbele boeken die door geïnteresseerden meegenomen kunnen worden. De stichting beheert daarnaast een indrukwekkend archief met unieke persoonlijke documenten, films en voorwerpen van vele biologen en natuurbeschermers die een vooraanstaande rol in de natuurbescherming en het natuurbeheer hebben gespeeld. Verder zijn vrijwel alle tijdschriften (379) op het gebied van veldbiologie, natuurbescherming en natuureducatie volledig aanwezig.

‘Het begon allemaal in Artis’

Het stimuleren van maatschappelijk debat en natuureducatie vindt onder meer plaats door de jaarlijkse symposia over prikkelende natuurthema’s. Eens in de twee jaar wordt de Heimans en Thijsse Prijs toegekend aan een persoon of organisatie die een belangrijke bijdrage heeft geleverd in de geest van Eli Heimans en Jac. P. Thijsse. Afgelopen jaar werd hij voor de 29^ste keer uitgereikt. Sonne Copijn kreeg de prijs voor haar energieke en inspirerende inzet voor de bescherming van wilde bijen, hommels, zweefvliegen en andere wilde bestuivers. Daarnaast publiceert de stichting regelmatig boekjes over de pioniers van de Nederlandse natuurbescherming. Vorige week verscheen het nieuwste boekje ‘Het begon allemaal in Artis; De opkomst van de natuurbescherming in Nederland’. Marga Coesèl schreef een prachtig geïllustreerd en makkelijk leesbaar boekje over het ontstaan van de natuurbeweging en de rol die Artis daarin speelde. Dit soort publicaties laat mooi zien hoe waardevol de historische archieven van de stichting zijn om de context te begrijpen van de hedendaagse natuurbescherming.

Impuls door Frank Berendse

Emeritus hoogleraar Natuurbeheer en Plantenecologie Frank Berendse is tien jaar lang voorzitter geweest. Onder zijn leiding kreeg de Heimans en Thijsse Stichting een enorme impuls. Afgelopen zaterdag ontving hij voor zijn inzet de Zilveren spreeuw uit handen van Ella de Hullu. De jaarlijkse symposia groeiden uit tot druk bezochte bijeenkomsten waar actuele thema’s aan bod kwamen die een belangrijke bijdrage leverden aan het maatschappelijke debat. Afgelopen jaar ging het over natuurbescherming in de 21^ste eeuw. Is natuurbescherming de rol van burgers of overheid? In de afgelopen tien jaar is de bibliotheek enorm uitgegroeid en is een belangrijk deel van het archief ondergebracht bij het IWO, het boekendepot van de Universiteit van Amsterdam, zodat de bewaarde documenten nu onder verantwoorde archiefomstandigheden bewaard kunnen worden. Er werd ook begonnen met de Heimans en Thijsse-reeks over de geschiedenis en de toekomst van de Nederlandse natuurbescherming.

Sociale natuurnetwerk versterken

Het is een grote eer om het voorzitterschap over te mogen nemen. Er gaat veel kracht en inspiratie uit van de vele voorgangers. Nederland beschikt momenteel, in tegenstelling tot ruim honderd jaar geleden, gelukkig over een groot sociaal natuurnetwerk. Miljoenen mensen zijn lid van natuurorganisaties. Meer dan honderdduizend mensen doen natuurwaarnemingen en er zijn tientallen organisaties die zich inzetten voor natuur.

Het sociale natuurnetwerk in Nederland is misschien wel dichter dan waar ook ter wereld. Desondanks gaat het toch erg slecht met de natuur. Het lukt duidelijk niet om de vele en complexe bedreigingen waar de natuur aan blootgesteld wordt, zoals klimaatverandering, stikstof, bestrijdingsmiddelen, verstoring, etc., voldoende het hoofd te bieden. Het tegengaan van nog verdere achteruitgang lijkt, ondanks de enorme inspanning van vele mensen en organisaties, het hoogst haalbare. Daar kunnen en mogen we geen genoegen mee nemen. Er is meer nodig om het tij te keren.

Nieuwe verbindingen en inspiratie

Met het voorzitterschap van de Heimans en Thijsse Stichting zie ik bijzondere mogelijkheden om het sociale natuurnetwerk verder te versterken. Het is een mooie aanvulling op mijn diverse activiteiten zoals het onderwijs en onderzoek bij Wageningen University met duizenden vrijwilligers (onder andere De Natuurkalender, Tekenradar, Muggenradar), onderzoek samen met scholieren bij de Stichting GLOBE Nederland en de coördinatie van Nature Today vanuit de Stichting voor Duurzame Ontwikkeling. De Heimans en Thijsse Stichting kan actief nieuwe verbindingen creëren tussen mensen en organisaties. Binnen en buiten de natuurwereld, tussen jong en oud. Maar ook tussen verleden en heden en met een open blik op de toekomst. In de wetenschap biedt kennis uit het verleden ons de oplossingen voor de uitdagingen waar we nu voor staan. In de archieven van de Heimans en Thijsse Stichting zit nog zoveel waardevolle kennis, cultuur, gedachten, ideeën, beelden, verwondering, lessen en inspiratie die we in kunnen zetten om het maatschappelijk debat, educatie en daarmee het huidige sociale natuurnetwerk te verrijken, inspireren en versterken.

Steun de hotspot in het sociale natuurnetwerk

Om de doelen te realiseren heeft de Heimans en Thijsse Stichting een ervaren bestuur met twaalf leden. Elk van deze bestuursleden heeft een groot netwerk in de natuurwereld. Samen met vele vrijwilligers zetten ze zich belangeloos in. Deze werkzaamheden worden mogelijk gemaakt door personen en organisaties die donateur zijn. Geloof je ook in de kracht van het versterken van het sociale natuurnetwerk en het belang van documentatie, maatschappelijk debat en natuureducatie om natuurbehoud te realiseren? Steun dan de Heimans en Thijsse Stichting, een waardevolle hotspot in het sociale natuurnetwerk, door ook donateur te worden. De minimum donateursbijdrage is €10,- voor studenten; €25,- voor overige personen en €70,- voor instellingen.

Tekst: Arnold van Vliet, Heimans en Thijsse Stichting, Nature Today
Foto’s: Arnold van Vliet; Marleen van den Ham