Wehlse bos klimaatbestendiger door bodemvernatting en bosbeheermaatregelen

Last van verdroging

Net als vele Nederlandse bossen is het Wehlse bos ernstig verdroogd. De belangrijkste oorzaak is de aanleg van de Didamse Leigraaf (een ‘geleide gegraven loop’) rond 1970. Daarnaast heeft de droogte van de afgelopen twee jaar de vitaliteit van de bossen flink aangetast.
Waar in de jaren 50 en 60 van de vorige eeuw nog kwel in het bos aanwezig was, zijn er nu nog maar enkele plekken met kwelwater. In de oude rabatsloten staat al sinds de jaren 70 geen water meer. De twee grote watergangen in het bos stonden vorig jaar door de lage waterstanden ook vrijwel het gehele jaar droog. Met de huidige klimaatverandering zijn er grote zorgen over het behoud van het bos op de lange termijn. Ondanks eerdere herstelmaatregelen in de afgelopen decennia, is het tijd voor extra maatregelen om het bos te beschermen en behouden.

Kans om bossen veerkrachtiger te maken

Minder vitaliteit betekent kwetsbare bossen, waar plagen sneller een kans krijgen en biodiversiteit achteruitgaat. Bovendien groeien minder vitale bossen langzamer, en dat betekent minder CO₂-vastlegging. Met het vernatten van de bossen ligt er nu een mooie kans om de bossen veerkrachtiger te maken, zodat ze weer beter bestand zijn tegen ziekten en droogte, en ze meer CO₂ kunnen vastleggen.

Bosvernatting als maatregel

Eén van de oplossingen om de huidige verdroging tegen te gaan, is het verondiepen van de twee belangrijkste watergangen in het bos en het omhoog brengen van de duikers. Dit vermindert het drainerend effect op de omgeving, waardoor de waterstanden omhoog gaan. Het oppervlaktewater wordt in de rabatsloten in het gebied vastgehouden. Er is dus meer berging van oppervlaktewater mogelijk, ook bij piekbelasting. Met de uitvoering van deze maatregel zal de vitaliteit van de bomen, voornamelijk in de nattere delen, al redelijk snel toenemen.

Aanvullende bosbeheermaatregelen: extra loofbomen

Daarnaast vervangen we een gedeelte van de fijnspar en Japanse lariks in het bos, soorten die erg te lijden hebben (gehad) onder de droogte van de afgelopen twee jaar, door loofbomen. Het gaat hierbij om maximaal één tot twee hectare bos. Er gaan in totaal 5000 jonge loofbomen groepsgewijs de grond in: een mix van soorten zoals inlandse eik, iep, esdoorn, zoete kers en kleine hoeveelheden tamme kastanje, elsbes, acacia, boomhazelaar, Amerikaanse tulpenboom en zwarte noot. Er is uiteraard ook ruimte voor natuurlijke verjonging in het bos.

Gezamenlijke aanpak

Het Wehlse bos is eigendom van zes verschillende particulieren, waaronder twee grote landgoederen: het Jagershuis en Stilliwald, beide lid van de Bosgroepen. Daarnaast is een klein deel in handen van Geldersch Landschap en Kasteelen. Een belangrijke groep vrijwilligers, de stichting Vrienden van het Wehlse Bos en Landschap, helpt mee aan het onderhoud van het bos. Deze vrijwilligers zullen ook helpen bij de aanplant van de jonge bomen.

Jan van Laak is, samen met zijn familie, eigenaar van Landgoed Stilliwald. Naast ruim vijftig hectare landbouwgrond voor het boerenbedrijf, bezit de familie ook ongeveer vijftig hectare bos en een natuurkampeerterrein.
De gevolgen van de droogte van de afgelopen twee jaar waren goed zichtbaar voor Jan: “In deze watergang staat op dit moment wel water, maar de watergangen liggen nu nog erg diep, en het is nog steeds erg droog overal. Afgelopen winter moest er helaas een flink perceel fijnspar en lariks gekapt worden. De bomen waren dood gegaan door de droogte. Er komen straks gelukkig weer nieuwe loofboomsoorten terug op die plekken. Ik ben heel benieuwd hoe het er over een paar jaar bij staat.”
Het bos is een belangrijke plek voor onder andere reeën, hazen, spechten en dassen. Het landgoed herbergt een aantal dassenburchten, die we bij onderzoek en werkzaamheden afzetten en ontzien. Ook dode of aangetaste bomen waar bijvoorbeeld een spechtennest in zit, blijven staan.

Integrale maatregelen

Ook bij de landbouwgrond is de verdroging zichtbaar. Samen met het Waterschap Rijn en IJssel kijken onze water- en bodemkundigen daarom heel goed naar de verondiepingsmaatregelen, zodat we deze optimaal kunnen uitvoeren zonder negatieve effecten op bos of landbouwgrond. Met de integrale maatregelen werken de Bosgroepen concreet richting 130 hectare klimaatbestendig bos, dat vitaler is en blijft op de langere termijn, waardoor het CO₂ kan blijven opslaan. De omvorming van naald- naar loofbos zorgt er straks ook mede voor dat het bos bij piekbelasting meer water kan bergen.
De kennis en ervaringen uit deze integrale aanpak krijgen een plek in de Gereedschapskist Klimaatslim Bosbeheer van Wageningen University & Research en partners.

Tekst en foto's: Bosgroepen