De mopsvleermuis is Europese Vleermuis van het Jaar 2020-2021
ZoogdierverenigingDe mopsvleermuis dankt zijn naam aan zijn korte mopshondachtige snuit. Met zijn stompe snuit, brede oren en diepliggende ogen is deze vleermuis een bijzondere verschijning. De mopsvleermuis eet graag nachtvlinders en is een typische vleermuis van grote, structuurrijke bosgebieden en aangrenzend kleinschalig landschap. Hij verblijft in de zomer graag in nauwe spleten in bomen (bijvoorbeeld achter bast) en huizen en overwintert in de koudste delen van ondergrondse winterverblijven (zie ook de factsheet onderaan dit bericht).
Onder druk
In de meeste landen van Europa is de mopsvleermuis zeldzaam en wordt hij in zijn voortbestaan bedreigd. Door de aantasting van loofbossen en het verwijderen van oude of dode bomen in het kader van intensieve bosbouw staan grote delen van zijn leefgebied onder druk. Daarnaast leidt de achteruitgang van insectenpopulaties, bijvoorbeeld door overbemesting en gebruik van pesticiden, tot afname van het voedselaanbod voor de mopsvleermuis. Niet voor niets is de mopsvleermuis in landen van de Europese Unie en in andere Europese landen een strikt beschermde soort.
Indicator voor gezonde bossen
Dr. Jasja Dekker, voorzitter van BatLife Europe: “Als zeldzame vleermuis die thuishoort in oud en divers bos is het voorkomen van de mopsvleermuis een uitstekende indicator voor de gezondheid van bosecosystemen. Daarnaast vraagt zijn bedreigde status in heel Europa om nauwe samenwerking en communicatie tussen beleidsmakers, natuurbeheerders en vleermuisonderzoekers uit diverse landen. Door de mopsvleermuis aan te wijzen als Europese Vleermuis van het jaar 2020-2021 vragen BatLife Europe en haar partnerorganisaties om aandacht voor de beschermingsvraagstukken en zullen ter inspiratie praktijkvoorbeelden van succesvolle beschermingsmaatregelen worden gedeeld.“
Verdwenen uit Nederland en Vlaanderen?
Op onderstaande kaart is te zien dat Nederland net aan de rand van het verspreidingsgebied ligt. De mopsvleermuis is daardoor in Nederland altijd een zeldzame soort geweest. In de Limburgse mergelgroeven werden tot 1983 bij wintertellingen jaarlijkse één of enkele dieren gezien. De mopsvleermuis dook in 1981 opeens op in een kelder nabij Sluis (Zeeuws-Vlaanderen) en tussen 1981 en 1994 zijn daar jaarlijks twee tot vijf dieren in winterslaap gezien. Buiten de winter waren er maar drie zekere waarnemingen bekend: in Mook (1943), Sint-Michielsgestel (1950) en nabij Sluis (1992). Na 1994 leek de soort uit Nederland verdwenen. In Oost-Vlaanderen (het gebied ten zuiden van oostelijk Zeeuws-Vlaanderen) werd tot 2001 nog een mopsvleermuis in winterslaap gezien.
De terugkeer van de mopsvleermuis!
In 2014 werd tijdens een vleermuisonderzoek in het Waasland (Oost-Vlaanderen) onverwacht één geluidsopname gemaakt van een mopsvleermuis. De ontdekker Joris Everaert raakte gefascineerd en door intensief veldwerk (telemetrie) en hulp van vrijwilligers werden tussen 2015 en 2019 in het Waasland vijf kraamkolonies aangetroffen. In mei 2017 werd door Joris in de Clingse bossen weer de eerste waarneming in Nederland gedaan. Op basis van detectorwaarnemingen wordt ook een kraamkolonie op Nederlandse bodem vermoed, maar deze is tot nu toe niet bevestigd.
Deze recente waarnemingen zijn op de kaart met rood aangegeven.
BatLife Europe
BatLife Europe is een internationale NGO en zet zich in voor de promotie van het beschermen van alle Europese soorten vleermuizen en hun leefgebieden. Batlife Europe is mede opgericht door de Zoogdiervereniging en is gestoeld op een partnerschap van nationale organisaties. BatLife Europe faciliteert communicatie en kennisuitwisseling voor een wereld waarin mensen en vleermuizen samen kunnen leven.
Meer informatie
Eerdere berichten over de herontdekking van de mopsvleermuis in Oost- en Zeeuws-Vlaanderen:
- Vrijwilligers brengen 5 kraamkolonies in kaart van uitgestorven gewaande mopsvleermuis (2019)
- Mopsvleermuis terug op Nederlandse soortenlijst (2017)
- Uitgestorven gewaande mopsvleermuis duikt op in Oost-Vlaanderen (2014)
Tekst: BatLife Europe. Aanvulling voorkomen in Nederland en Vlaanderen: Erik Korsten, Zoogdiervereniging
Foto’s: Christian Giese (leadfoto: kraamgroep mopsvleermuizen achter een stuk loszittende boomschors); Joris Verhees; Jens Rydell
Kaart: Christian Dietz
Factsheet: Philippe Théou, BatLife Europe (vertaling Marcel Schillemans, Zoogdiervereniging)