Peters Jeugdnatuurwacht laat kinderen natuur ook vóélen

“Natuur is iets puurs waarop je kunt terugvallen”, weet hij. Toch kwam Peter, doordat hij zo graag buiten verblijft, behoorlijk in de penarie te zitten. Waarschijnlijk als gevolg van een tekenbeet liep hij zo’n vijftien jaar geleden chronische Lyme op. Daarom was er veel werk aan de winkel om weer een goede conditie op te bouwen. Dit doet hij met zwemmen, fietsen en wandelen in de natuur. Ook in wintertijden duikt hij, met nog een aantal andere fanatiekelingen, elke zondag in het water van de IJzeren Man in zijn woonplaats. “Afgelopen zondag was het water 4,5 graden. Ik ben een fan van Wim ‘The Iceman’ Hof. Ik doe ook iedere ochtend een koudetraining buiten. Dat is allemaal goed voor de doorbloeding en ik hoop daarmee de negatieve effecten van Lyme op te kunnen heffen.”

Een echte liefhebber van de natuur dus. En daarvan laat hij ook graag anderen genieten. Zoals de 32 leden van de Jeugdnatuurwacht Vught. Samen met de andere bestuursleden probeert Peter de kinderen in de leeftijd van zeven tot en met tien jaar de natuur te laten ontdekken. Elke maand zijn er twee binnen- en twee buitenactiviteiten. "De kinderen zijn leergierig," zegt de voorzitter. “Ons motto is ‘Horen, zien en voelen’. Dat is belangrijk, want steeds meer mensen raken verder verwijderd van de natuur. Terwijl je daarin kunt werken aan je zelfverzekerdheid, bijvoorbeeld door tien meter hoog in een boom te klimmen. Het is ook goed tegen stress; de kinderen leren bij ons in de tuin echt ontdekken en raken daardoor vertrouwd met al datgene wat de natuur te bieden heeft. Natuur is iets puurs waarop je kunt terugvallen. En het is ontspanning die je niks kost.”

Freek Vonk

Wat volgens hem zeker ook bijdraagt aan de populariteit van de natuur onder kinderen, zijn persoonlijkheden als de bekende tv-bioloog Freek Vonk. In een tijd waarin kinderen via hun smartphone of computer overvoerd worden met prikkels, hebben die media volgens Peter ook z’n voordelen. “Als je ziet wat kinderen al weten als we een uitstapje maken naar sterrenwacht Halley in Vinkel, of wanneer we in ons clubhuis een slangendeskundige te gast hebben. Maar de extra dimensie van het ‘voelen’, die moet je bij ons krijgen. Je moet zelf een keer een slang hebben vastgehouden. Dát geeft die extra binding met de natuur.”

Zelf denkt de Vughtenaar de liefde voor de natuur van zijn opa te hebben geërfd. Terwijl die al was overleden, toen Peter 65 jaar geleden werd geboren in het Noord-Limburgse Helden-Panningen. Hij moest het dan ook hebben van foto’s en wat zijn moeder over haar vader vertelde. “Mijn opa had naast een kippenbedrijf ook een fruitboomgaard. Daarin stond hij in het voorjaar, met een sigaar in z’n mond, te genieten als de knoppen open gingen. Ik heb dezelfde eigenschappen, kan enorm van bomen genieten. Ook hadden wij veel dieren thuis; honden, kippen en konijnen. Daar heb ik enorm van genoten en geleerd.” En als hij tijdens wandelingen met de hond een vogel hoorde zingen, moest hij thuis even achterhalen welke dat was.

Docent

Zelf wist Peter op de middelbare school al dat hij docent wilde worden. Toch ging-ie in eerste instantie naar de Lagere Land- en Tuinbouwschool, waar een goede kennis van zijn vader werkte. Die zag wel potentie in de jongeman. Als vakantiewerk deed hij veel werk bij vollegrond- en glastuinbouwbedrijven: tomaten plukken, komkommers snijden, dat soort werk. De Middelbare Tuinbouwschool in Venlo leek een logisch vervolg. “Maar in het derde jaar daarvan heb ik mezelf de vraag gesteld wat ik wilde worden. Bloemist? Veel uren maken voor een karige beloning? Dat zag ik mezelf niet doen.” Met zijn middelbare schooldiploma in de hand volgde Peter zijn hart en ging alsnog naar de lerarenopleiding in het Limburgse Posterholt.

Natuurpark

Nu kon hij beide werelden combineren. De Noord-Limburger kreeg in 1976 een baan bij de Hogere Agrarische School. Bij de vestiging van de HAS in Den Bosch werkt Peter nu onder meer als docent Bodem, water & ecologie. Zijn woonplaats werd Vught, waar met name de groene singels en ruime opzet van het zuidelijke deel hem zeer aanspraken. Daar staat ook het clubgebouw van de Jeugdnatuurwacht, met pal erachter het openbare Natuurpark De Kwebben waarvan Peter voorzitter is. Ook weer logisch; hij was zelf nadrukkelijk betrokken bij de totstandkoming van De Kwebben.

De gemeente wist al jaren niet wat ze wilde met dit vier hectare grote, een beetje moerassige gebied met een oude stortplaats. Er waren plannen voor woningbouw, sportvelden en een milieueducatiecentrum. Met het oog op Europese subsidie via Interreg, schreef Peter een projectvoorstel. “In 1998 zijn we, onder de vlag van Lokale Agenda 21 met een groep van zes mensen begonnen met de aanleg van het natuurpark. De buurt werd er nadrukkelijk bij betrokken.” Bijzonder was dat er ook werd samengewerkt met de Vlaamse organisatie Natuurpunt.

In 2000 volgde de oplevering. “De Jeugdnatuurwacht maakt veel gebruik van De Kwebben. We hebben er een blotevoetenpad aangelegd, en voor omwonenden een ommetje. Daarnaast is er een bloemenpluktuin gekomen en een natuurlijke speeltuin met waterpomp. Ook wordt het door Vughtse basisscholen gebruikt voor natuur- en milieueducatie. Je wilt dat kinderen met de natuur bezig zijn. Ik denk dat dát aan de basis van je ontwikkeling staat.”

Voldoening én zorgen

Inmiddels is Peter 25 jaar bestuurslid bij de Jeugdnatuurwacht Vught, waarvan 10 als voorzitter. Tevens maakt hij deel uit van de vogelwerkgroep en plantenwerkgroep van Natuur- en Milieugroep Vught. Bezigheden die hem naar eigen zeggen veel voldoening en energie geven. Hij wil er dan ook zeker nog een tijdje mee doorgaan. Toch baart de toekomst de Vughtenaar enige zorgen: “Ons bestuur is behoorlijk aan het vergrijzen. Dat zag ik ook bij andere Brabantse afdelingen: een grijs bestuur, dat nooit naar opvolging heeft gekeken. En dan houdt zo’n club gewoon op te bestaan. Er zijn nu nog zes afdelingen van de Jeugdnatuurwacht in héél Nederland, waarvan twee in Noord-Brabant: Vught en Bakel.”

Het doet hem daarom deugd dat zijn afdeling beschikt over een jeugdbestuur, met vier leden die ‘niet weg wilden’ nadat hun lidmaatschap ten einde liep. Eind vorig jaar kregen twee van hen een jeugdlintje van de gemeente Vught opgespeld voor hun verdiensten. “De 10+ leden ondersteunen ons bij allerlei activiteiten. Met hen gaan we de verdieping in: waarnemingen leren doen en noteren, dat soort dingen. Of mijn opvolger daarbij zit? Het zou zomaar kunnen.”

Groene Helden

In Noord-Brabant zijn enorm veel vrijwilligers actief in en voor de natuur. Lees meer over deze ‘Groene Helden’ die bijdragen aan een groene en gezonde leefomgeving via www.brabant.nl/groenehelden.

Tekst: Tim Durlinger, provincie Noord-Brabant
Foto's: Marc Bolsius