Groene kikkers; een gevalletje yin en yang

De poelkikker is een soort van vennen en voedselarm water en komt met name op de zandgronden voor. De soort houdt van relatief schoon, kalkarm water met relatief weinig voedingsstoffen, vaak aan de zure kant. Zulk water treffen we aan op de zandgronden en op hoogveen, soms ook in natuurreservaten op laagveen. De poelkikker komt opvallend vaak voor met andere specialisten van voedselarme milieus, zoals de heikikker en de vinpootsalamander. Dit zijn allemaal kleine soorten die voorkomen in gebieden waar schraalhans keukenmeester is. In iets meer voedselrijke, kalkrijkere mileus zoals het rivierengebied is de poelkikker zeldzamer en sterk afhankelijk van kwelsituaties langs de grote rivieren. Deze habitats liggen vrijwel op of boven zeenivo.

In de lagere delen van Nederland (polders, zeeklei en voormalig laagveen) ontbreekt de poelkikker; deze voedselrijkere milieus zijn het domein van de meerkikker. Ook in rivier- en beekdalen worden incidenteel meerkikkers aangetroffen. 

Vergelijking van de verspreidingsbeelden van beide soorten laat mooi de verschillen zien: de poelkikker komt voor boven zeeniveau en de meerkikker grotendeels onder zeeniveau. 

De bastaardkikker neemt een tussenpositie in en is vrijwel altijd samen met een van de beide oudersoorten aan te treffen. De hybride is overigens wel vruchtbaar en kan zich succesvol voortplanten met een van beide oudersoorten.

Om het nog wat ingewikkelder te maken: er bestaan ook nog nog groene kikkers met niet een dubbele genenset (2n) maar een drievoudige genenset (3n). Deze triploide kikkers zijn een mengvorm van bastaardkikker/poelkikker of bastaardkikker/meerkikker.

Tekst: Raymond Creemers, RAVON
Foto: Jelger Herder (kwakende poelkikker)
Kaarten: NDFF verspreidingsatlas