Nieuwe methode concludeert: een derde van alle tropische Afrikaanse planten mogelijk met uitsterven bedreigd

Veel plantensoorten raken door ontbossing en klimaatverandering hun leefgebied kwijt en worden daardoor met uitsterven bedreigd. Onderzoek is nodig om in te schatten hoe de planten er voor staan, maar het is lastig om grootschalige analyses te doen. De standaardmethode om de bedreigingsstatus van planten en dieren te bepalen is die van IUCN Red List. Deze methode kijkt onder andere naar populatiekrimp en de grootte en mate van versnippering van het verspreidingsgebied.

Hoewel de methode van de IUCN zeer gedegen is, duurt het erg lang om de status van een enkele soort te bepalen. Daarom is op dit moment slechts acht procent van alle planten wereldwijd door IUCN beoordeeld. Om de grote veranderingen in de natuur bij te kunnen benen is een andere aanpak nodig.

PACA

Een internationaal team van onderzoekers ontwikkelde daarom de Preliminary Automated Conservation Assessment, oftewel PACA. Een geautomatiseerd systeem dat op basis van grote hoeveelheden data de bedreigingsstatus van planten kan bepalen. Om PACA te testen gebruikten onderzoekers een database met zeshonderdduizend waarnemingen van planten in Sub-Sahara-Afrika. PACA slaagde er in om de tweeëntwintigduizend verschillende plantensoorten in de database te classificeren in slechts zeven uur. Dat is behoorlijk veel sneller dan de klassieke IUCN-methode, die ongeveer een dag per soort kost.

Op basis van de gegevens uit PACA concluderen de onderzoekers dat mogelijk een derde van alle tropische planten in Afrika bedreigd is. Nog een derde van de tropische planten in Afrika is zeldzaam en loopt het risico in de toekomst bedreigd te worden.

Vier gebieden in het bijzonder lijken extra aandacht nodig te hebben: Ethiopië, West-Afrika, centraal Tanzania en het zuiden van de Democratische Republiek Congo. In deze gebieden komen veel endemische soorten voor, planten die nergens anders ter wereld leven. Daarnaast verdwijnen in deze streken op hoog tempo grote delen van natuurgebieden.

De voornaamste oorzaak hiervan zijn menselijke activiteiten zoals bosbouw, mijnbouw en landbouw. Met behulp van PACA kunnen wetenschappers en natuurbeschermers veel sneller inzien in welke gebieden de natuur het meest onder druk staat.

Jan Wieringsma, die namens Naturalis Biodiversity Center deelnam aan het onderzoek, benadrukt het belang van het maken van een indicatie van de bedreigingsstatus en van de mogelijkheden van PACA. Wieringsma: “Met deze studie krijgen we een idee van de schaal van het aantal bedreigde soorten in tropisch Afrika. Dat geeft aan hoeveel werk er nog te doen is, maar we weten nu ook meteen welke soorten als eerste een beoordeling nodig hebben. Het geeft ook aan welke gebieden het meest bedreigd zijn, en waar het beschermen van gebieden het grootste effect zal hebben. Wat ook duidelijk wordt, is dat enorm veel soorten in andere gebieden nu niet bedreigd zijn maar wel heel zeldzaam, en dat die soorten heel snel wel bedreigd kunnen worden als die gebieden een ander landgebruik krijgen.”

Tekst: Mark Reid, Naturalis Biodiversity Center
Foto: Getty Images (leadfoto: Afrikaans regenwoud)