Help kikkers de winter door

Het is een naar gezicht: opgeblazen dode kikkers of salamanders die aan het einde van lange vorstperiodes in je tuinvijver drijven. De doodsoorzaak is meestal niet de kou, maar een zuurstoftekort. De zuurstofreserves die nog in het water aanwezig waren, zijn gebruikt voor de afbraak van bladeren en slib. Daarbij is zuurstof verdrongen door zwavel. Door de ijslaag is er geen uitwisseling tussen het water en de lucht.

Onder het ijs gaat de omzetting van organische stoffen echter gewoon door. Daarvoor wordt zuurstof verbruikt. Omdat de bodem van veel tuinvijvers van kunststof is, vindt ook via de bodem geen uitwisseling van gassen plaats. Als deze situatie te lang duurt, ontstaat er een zuurstoftekort en een zwaveloverschot. Lage zuurstofgehaltes zijn kikkers snel fataal omdat ze het onder het ijs moeten hebben van ademhaling via de huid. 

U kunt dit probleem echter voorkomen door zoveel mogelijk blad, plantmateriaal en slib uit uw vijver te verwijderen voordat Koning Winter toeslaat. Daarnaast kunt u proberen te voorkomen dat de vijver volledig dichtvriest. Dit kan met behulp van zogenaamde ijsvrijhouders die in de handel te koop zijn, maar ook door bijvoorbeeld een flinke bos oude rietstengels in het water te steken. Voor de meeste winters in ons land werkt dit prima. Bij strenge, langdurig aanhoudende vorst is het echter niet altijd eenvoudig om kleinere vijvers (gedeeltelijk) ijsvrij te houden.

De bruine kikker is de soort die het meest in tuinvijvers overwintert. Een deel van de populatie overwintert in water, een ander deel op het land. De in het water overwinterende dieren zijn er het eerst bij wanneer de voortplanting weer begint. Tegelijkertijd lopen deze kikkers een aanzienlijk groter risico de winter niet te overleven. 

Het schonen van de vijver is een mooie gelegenheid om te tellen hoeveel kikkers er in je vijver overwinteren. Dat zijn er vaak veel meer dan je op het eerste gezicht zou denken. De bruine kikker is niet voor niets de meest getelde soort op tuintelling.nl.

Tekst: Raymond Creemers, RAVON
Foto's: Hugo Willockx (leadfoto: bruine kikker); Jelger Herder