Verbod op zonnebaars van kracht

Met name sinds de jaren 90 is de verspreiding van exotische vissoorten in Nederland sterk toegenomen, ook komen er nog steeds nieuwe soorten bij. Voor de soortgroep vissen heeft dit vooral te maken met menselijk handelen. Hierbij is onderscheid te maken in soorten die zich dankzij door de mens gegraven kanalen hebben kunnen verspreiden, soorten die zijn meegekomen met vistransporten en aquarium- of vijvervissen die in het wild worden losgelaten. De zonnebaars is hier een voorbeeld van.

Een deel van de exotische soorten verdwijnt na verloop van tijd omdat ze zich in ons klimaat niet kunnen voortplanten. Er zijn echter ook soorten die het prima bij ons doen. Een aantal van deze soorten is in staat om zich onder de juiste omstandigheden explosief vermeerderen. Zij kunnen een bedreiging vormen doordat ze inheemse soorten opeten, verdringen of ziektes bij zich dragen waar inheemse soorten niet goed tegen bestand zijn. Zo heeft de zonnebaars op verschillende plaatsen gezorgd voor het verdwijnen van zeldzame en beschermde amfibiesoorten als kamsalamander, knoflookpad en boomkikker.

Verbod

De exotische soorten die een bedreiging vormen voor de inheemse fauna worden ook wel invasieve exoten genoemd. Sinds 2010 wordt de zonnebaars in veel tuincentra al niet meer verkocht. Sinds 2016 is er binnen Europa voor een aantal soorten een wettelijk verbod op bezit, handel, kweek, transport en import. Deze soorten staan op de zogenaamde Unielijst. Van de zoetwatervissen zijn de blauwband (Pseudorasbora parva) en de Amoergrondel (Perccottus glenii) in 2016 op de lijst gezet.

Per 15 augustus 2019 is ook de zonnebaars (Lepomis gibbosus) opgenomen. Dit betekent dat ook deze soort dan niet meer verhandeld en gehouden mag worden. Particulieren en publieke aquaria die de zonnebaars al in bezit hadden voordat de EU-lijst van kracht werd, mogen de vissen houden totdat ze een natuurlijke dood sterven. Voorwaarden zijn wel dat ze niet kunnen ontsnappen en dat men zorgt dat ze zich niet kunnen voortplanten. In ondiepe vennen en poelen kan de zonnebaars hoge dichtheden bereiken waardoor kwetsbare amfibieën- en libellenpopulaties kunnen verdwijnen.

Monitoring

Om beter te weten hoe invasieve soorten als zonnebaars, blauwband en Amoergrondel zich ontwikkelen en welk effect ze hebben op de inheemse aquatische fauna zijn deze recentelijk opgenomen binnen het Meetprogramma Zoetwatervissen van het netwerk ecologische monitoring (NEM). RAVON verzamelt hiervoor waarnemingen van deze soorten, onder andere met behulp van vrijwilligers. Ook de gegevens van andere exotische soorten worden bijgehouden. Waarnemingen kunnen worden doorgegeven via kantoor@ravon.nl, of via Telmee.nl of Waarneming.nl

Meer weten?

Op de website van RAVON staat informatie over het uiterlijk en de ecologie van de verschillende exotische soorten. Bij twijfel over een waargenomen soort kan een foto opgestuurd worden naar kantoor@ravon.nl.

Tekst: Jan Kranenbarg & Frank Spikmans, RAVON
Foto's: Jelger Herder (leadfoto: zonnebaars); Paul van Hoof