Mijlpaal voor de Jaarrond Tuintelling

Dankzij de Tuintelling krijgen we een mooi inzicht in wat er leeft in onze tuinen. Daarnaast heeft het project ook als doel de omstandigheden voor inheemse planten en diersoorten in tuinen te verbeteren. Alle tuinen samen hebben tenslotte de oppervlakte van zesmaal de Oostvaardersplassen. Ze vormen dus een enorm leefgebied voor vele soorten. Wat heeft dat kijken en tellen van dit grote citizen science project zoal opgeleverd? Enkele voorbeelden:

Usutu-virus bij merels

Vanaf 2016 hebben we in ons land te maken met het vogelvirus Usutu. Hierdoor is het aantal merels in tuinen met maar liefst 35 procent afgenomen. Prompt maakten de jaarrond tuintellers in 2016 voor het eerst melding van dode vogels; in de jaren erna was de afname van het aantal merels overduidelijk. In Duitsland waar het Usutu-virus eerder aankwam, wordt inmiddels weer een licht herstel gemeld. Laten we hopen dat het voor Nederland ook die kant opgaat.

Tjiftjafs reageren op het weer

Voor de tjiftjaf – geen standvogel zoals de merel, maar een trekvogel- geven de Jaarrond Tuintellingen een mooi inzicht in hoe ze hun trekgedrag aanpassen aan de weersomstandigheden. Zo was in 2018 de aankomst van de tjiftjafs duidelijk later dan in de andere jaren, en ook de aantallen waren lager. Dit komt waarschijnlijk door een korte, maar hevige vorstperiode in het vroege voorjaar tot in Zuid-Europa.

Tuinen belangrijk voor vlinders

Na de vogels zijn de vlinders de populairste soortgroep die wordt geteld in de Jaarrond Tuintelling. De afname van insecten en de ‘verarming’ van agrarisch gebeid, maakt dat tuinen steeds belangrijker worden voor vlinders. Tuinen zijn belangrijk voor voedsel, maar ook voor ei-afzetting en beschutting. Ook bij vlinders valt er het nodige op.

Citroenvlinder en kleine vos

Citroenvlinder en kleine vos zijn beide algemene, hier overwinterende soorten. Ze vertonen echter een andere ontwikkeling. Waar de citroenvlinder al jaren eenzelfde beeld laat zien, is dat bij de kleine vos niet het geval. In het droge 2018 waren de aantallen al wat lager, maar dit jaar zijn ze dramatisch laag. Ook landelijk doet de kleine vos het op dit moment minder; onduidelijk is wat hier achter zit. Zo is de Jaarrond Tuintelling ook nog een bron van onderzoeksvragen.

Kolibrievlinder

Een trekvlinder die jaarrond tuintellers steeds vaker zien is de kolibrievlinder. Omdat de soort bijzonder actief is, en dus veel nectar nodig heeft, komt hij vooral voor in bloemrijke tuinen. Dit jaar kwamen er begin februari al meldingen. Wellicht wordt het een overwinteraar en dus een blijvertje! Daarnaast zijn er dit jaar ook opvallend veel distelvlinders, eveneens een trekvlinder, gezien.

Veel tuintellers komen er gaandeweg achter dat er veel meer in hun tuin leeft dan ze ooit voor mogelijk hielden. Zo ook teller Aurelia: "Door de Tuintelling heb ik ontdekt dat een tuin een prachtig klein ecosysteem kan zijn. Daarom laat ik de natuur wat meer zijn gang gaan. Wat vroeger ‘onkruid’ was laat ik nu deels staan, want juist deze planten kunnen erg belangrijk zijn voor insecten. Het is mooi te ontdekken dat er bij bijna elke plant of boom wel een insect of spin hoort. Zo kan ik nu het verband leggen tussen de nachtvlinders die ik zie en de waardplant die in mijn tuin blijkt te groeien!"

Zoogdieren zoals de egel

Nu is de Jaarrond Tuintelling niet alleen voorbehouden aan liefhebbers van vogels en vlinders. Een populaire zoogdiersoort is bijvoorbeeld de egel. De soort doet het in tuinen beter dan in het buitengebied. Zijn voedsel bestaat uit rupsen, kevers, oorwurmen, slakken en regenwormen. Heeft u dit voedsel in uw tuin, dan is de kans op een egel groot.

Vijversoorten

Soorten die profiteren van een goede waterkwaliteit van tuinvijvers zijn libellen zoals paardenbijter, platbuik en lantaarntje. Veel soorten zijn de afgelopen decennia toegenomen. Zij hebben schoon water nodig voor de ei-afzetting. Ook amfibieën profiteren daarvan, met de bruine en groene kikker en gewone pad als meest gemelde soorten.  

Dank aan de tellers!

Kortom: de Jaarrondtuintelling geeft een bron aan informatie, roept boeiende vragen op en creëert een hoop extra interesse in het tuinleven. Dank aan alle tellers die hier fanatiek aan meewerken en op naar de volgende mijlpaal! Lijkt het u leuk ook mee te tellen? Ga dan naar www.tuintelling.nl.

Tekst: Jan Schoppers, SOVON i.s.m. Vogelbescherming Nederland
Foto's: Jaarrond Tuintelling; Shutterstock; Marc Scheurkogel