DNA-onderzoek brengt nieuwe boleten voor Nederland aan het licht

De drie nieuwe Nederlandse boletensoorten zijn de Smalsporige heksenboleet (Suillellus mendax), de Fijnschubbige heksenboleet (Neoboletus xanthopus) en de Bleekroze boleet (Caloboletus kluzakii). De eerste twee zijn mogelijk niet zeldzaam in ons land, van de laatstgenoemde soort is de verspreiding nog een raadsel vanwege verwarring met de Bleke boleet (Boletus fechtneri) en de Wortelende boleet (Boletus radicans).

De Smalsporige heksenboleet is een goed herkenbare soort uit het complex van de heksenboleten. Doorslaggevend is de aard van het steeloppervlak: de bovenste helft heeft een netstructuur, zoals je dat ook vindt bij de algemene Netstelige heksenboleet (Suillellus luridus), maar de onderste helft is bedekt met fijne, contrasterende schubjes. Microscopisch is de soort ook goed te onderscheiden op grond van de smalle sporen. Deze boleet vormt mycorrhiza met eik, beuk en populier, en is te vinden in lanen en bossen op voedselrijke grond in de binnenduinrand en in de kleibossen en -landen in het rivierengebied in Noord- en Zuid-Holland, Utrecht, Gelderland en Overijssel.

De Fijnschubbige heksenboleet is een wat lastiger te herkennen soort. Hij lijkt erg veel op de Gewone heksenboleet (Neoboletus erythropus), maar heeft vaak een gele steeltop en de schubjes op de steel zijn fijner dan die van de Gewone heksenboleet. Mogelijk is ook de ecologie verschillend. De moleculair gecontroleerde vondst komt uit het Utrechtse kleigebied en werd aangetroffen onder eik. De Gewone heksenboleet heeft meer een voorkeur voor zandgrond en is wijdverspreid en algemeen langs de kust en op de hogere zandgronden. Het is daarom leuk om het komende seizoen naar deze soort uit te kijken.

De Bleekroze boleet is een bijzonder geval. Hij is namelijk per ongeluk ontdekt. Een collectie uit het herbarium van Naturalis werd in 2009 onder de naam van de Bleke boleet ter vergelijking meegenomen voor een onderzoek naar het Eekhoorntjesbrood in Nederland door Debbie Beugelsdijk, tijdens haar studie biologie aan de Universiteit Leiden. Bij controle van de barcode van dit materiaal, bleek het identiek te zijn aan een recent beschreven soort uit Tsjechië onder de naam Caloboletus kluzakii. Deze dubbelganger van de Bleke boleet onderscheidt zich door roze tinten in de hoed, en heeft daarom de Nederlandse naam Bleekroze boleet gekregen. Dankzij de auteur van deze soort, Pavel Spinar, kunnen we van deze fraaie boleet een foto plaatsen.

Meldingen van nieuwe vindplaatsen, vergezeld door een foto, zijn zeer welkom via de Facebookpagina van de Nederlandse Mycologische Vereniging, of kunnen direct met een mailtje naar de paddenstoelenkartering worden gestuurd.

Tekst: Machiel Noordeloos, Nederlandse Mycologische Vereniging
Foto's: Machiel Noordeloos (leadfoto: Smalsporige heksenboleet); Pavel Spinar