Groene zandbij verovert twee nieuwe provincies

Specialist van ereprijs

De groene zandbij (Andrena viridescens) verzamelt uitsluitend stuifmeel van ereprijs, meestal gewone ereprijs. Dit plantje moet dus in voldoende mate aanwezig zijn om een populatie van de groene zandbij te kunnen voeden. In Nederland is gewone ereprijs wijd verspreid, maar toch komt de groene zandbij niet overal voor waar dit plantje groeit. Dit komt mogelijk door het warmteminnende karakter van dit bijtje, dat graag op warme plaatsen nestelt, zoals op droge, zonbeschenen hellingen. 

Via Limburg ons land binnen

De eerste Nederlandse vondst van de groene zandbij dateert uit 1997. Toen werd hij gevonden op een zonnige Limburgse helling. Sindsdien zijn er diverse Limburgse vindplaatsen bij gekomen en het is in die provincie zeker geen zeldzaamheid meer. Toch was het verrassend dat de soort dit jaar kort na elkaar in twee nieuwe provincies werd gevonden: Noord-Brabant en Utrecht. In Noord-Brabant werden groene zandbijen gevonden in een droog grasland op een helling langs de Maas ten noorden van Den Bosch. In Utrecht dook de soort op in een droog schraalgrasland te Soesterberg.

Is ie echt groen?

Echt groen kun je de groene zandbij nauwelijks noemen. Bij goed (dag)licht en onder de vergroting van een loepje kun je op de kop en het borststuk een zwakke blauwgroene glans zien. Echt opvallend is dit echter niet. Er zijn andere bijensoorten in Nederland, met name kleine groefbijtjes, waar de groene glans duidelijker is. Toch is er onder de zandbijen (het genus Andrena) in Nederland geen andere soort te vinden met zo'n groene glans, dus de naam is niet onverdiend. Van gelijkende kleine dwergzandbijen is het mannetje makkelijk te onderscheiden door het witte kopschild. Het vrouwtje verschilt van gelijkende soorten doordat de antennen aan de onderzijde roodachtig zijn in plaats van zwart. 

Het Vlaamse Natuurpunt maakte een overzicht van de belangrijkste herkenningskenmerken van de groene zandbij (pdf; 4,5 MB). 

Dus: opletten op ereprijs

Waarschijnlijk komt de groene zandbij inmiddels op meer plaatsen voor, maar is hij nog niet overal opgemerkt. Het kan dus lonen om gericht te gaan zoeken naar deze soort om de verspreiding duidelijker in beeld te krijgen. Zoek vooral op droge, zonnige plekken met veel gewone ereprijs. Met name zuidelijke hellingen zullen hierbij kansrijk zijn. Mocht je 'm vinden, maak dan goede foto's en voer deze in op Waarneming.nl. En wees snel, want de groene zandbij vliegt vooral in mei!

Tekst: Menno Reemer, EIS Kenniscentrum Insecten
Foto: Tim Faasen, Ecologica