De Aziatische modderkruiper: van Nederland naar België

Voor het Meetnet van de kamsalamander wordt, verspreid over heel Vlaanderen, ieder jaar een groot aantal poelen onderzocht op de aanwezigheid van de kamsalamander. Dit jaar werd onder andere het Smeetshof in Bocholt geïnventariseerd. Tijdens de eerste van de twee fuikvangsten op 22 maart werd in één van de poelen, naast verschillende alpenwatersalamanders, een bijzondere bijvangst gedaan, een Aziatische modderkruiper. Dit is pas de tweede waarneming voor België. Drie weken later, 12 april, werden in dezelfde poel opnieuw twee Aziatische modderkruipers gevonden. Heel verrassend is het niet dat de soort net hier in de grensstreek opduikt, want in Nederland is sinds 2012 een populatie aanwezig in de nabijgelegen Tungelroyse beek.

Eerste vondst in België

In België is de eerste Aziatische modderkruiper gevangen op 15 mei 2006 door Jan Maetens in het Donkmeer in Berlare (Oost-Vlaanderen). De vreemde vis, van zo’n twintig centimeter lang, zat in een palingfuik tijdens een inventarisatie van het vissenbestand. Eerst dacht men dat het om een grote modderkruiper met kleurafwijking ging, maar visserijbiologen konden later bevestigen dat het een Aziatische modderkruiper was. Naderhand zijn er nog meerdere keren fuiken uitgezet, maar er werden nooit nog modderkruipers gevangen. Vermoedelijk ging het toen om een (on)opzettelijk vrijgelaten dier dat niet tot voortplanten is gekomen. 

Situatie in Nederland

In 2012 is de Aziatische modderkruiper voor het eerst aangetroffen in Nederland, in de Tungelroyse beek in Limburg. Vier jaar later heeft de soort zich al verspreid over een traject van tenminste negen kilometer en is ook de Leukerbeek gekoloniseerd. De dieren planten zich ook voort, want jaarlijks worden jonge dieren gevonden. Na 2016 gaat de uitbreiding verder en ondertussen is de soort ook vastgesteld in de Roggelsche Beek nabij Roggel, op ruim 25 kilometer van de eerste vindplaats. Ook in de Raam, een andere zijbeek van de Tungelroyse beek, is in 2018 voor het eerst de Aziatische modderkruiper vastgesteld. Mogelijk is de soort via deze route België binnengekomen. De soort kan zich snel verspreiden door deze watergangen en is mogelijk al verder verspreid in Limburg.

Herkenning

De meest in het oog springende kenmerken die de Aziatische modderkruiper van de inheemse grote modderkruiper onderscheiden, zijn het onregelmatige vlekkenpatroon op het lichaam en de donkere vlek op de bovenste helft van de staartwortel. De grote modderkruiper heeft geen vlekken maar strepen op het lichaam en er is geen donkere vlek op de staartwortel aanwezig.

Bedreiging

De Aziatische modderkruiper komt van nature voor in moerassige leefgebieden, van kleine vijvers en plassen tot moerassen langs beken en rivieren. Zoals vaak het geval is wanneer er een nieuwe exoot opduikt, is er enige bezorgdheid dat de Aziatische modderkruiper schade kan toebrengen aan inheemse fauna. Het valt echter af te wachten of de Aziatische modderkruiper in competitie zal treden of zal hybridiseren met de inheemse grote modderkruiper of dat deze exoot zal zorgen voor de verspreiding van nieuwe ziekten.

Tekst: Stef Houben en Naomi Lambrikx, RAVON, Tom Van den Neucker & Sam Van de Poel, Natuurpunt Studie
Foto's: Jelger Herder (leadfoto: Aziatische modderkruiper); Stef Houben