Aziatische modderkruiper blijkt andere soort, problemen voor grote modderkruiper? 

Verrassing: Aziatische modderkruipers blijken andere soort

In 2012 werden in de Tungelroyse Beek, ten zuiden van Weert (Limburg), de eerste Aziatische modderkruipers in Nederland gevangen. Al snel bleek dat de soort zich over een groot deel van het stroomgebied van de Tungelroyse Beek verspreid had. In 2019 werd voor het eerst een Aziatische modderkruiper net over de grens in Vlaanderen gevangen. Daarop volgend heeft het Instituut voor Natuur- en Bosonderoek (INBO) een onderzoek opgezet om de verspreiding van de soort middels eDNA beter in kaart te brengen, in combinatie met gerichte afvissingen in Vlaanderen. Verrassend bleek dat het niet om de Aziatische modderkruiper (Misgurnus anguillicaudatus) ging, zoals tot nu toe werd aangenomen, maar om een andere soort (Misgurnus bipartitus), die we de naam Noord-Aziatische modderkruiper geven. Deze soort komt van nature eveneens voor in Azië, ten noorden van de Gele Rivier. Van de Aziatische modderkruiper is nergens eDNA aangetroffen, waaruit geconcludeerd kan worden dat deze soort vooralsnog afwezig is in Nederland en Vlaanderen. Beide soorten lijken zeer sterk op elkaar, waardoor morfologisch onderscheid tussen deze soorten in het veld lastig is. In Nederland is dus nu alleen het voorkomen van de Noord-Aziatische modderkruiper bekend, hoewel de Aziatische modderkruiper zich elders in Europa wel gevestigd blijkt te hebben.

Wijder verspreid en algemener dan gedacht

Op basis van het uitgevoerde eDNA-onderzoek blijkt dat de Noord-Aziatische modderkruiper zich al veel verder heeft verspreid dan eerder gedacht werd. In Vlaanderen is de soort in meerdere bovenlopen van de Tungelroyse Beek aangetroffen, maar ook in de bovenloop van de Uffelse Beek, net over de grens met Nederland.  Daarnaast viel op dat de Noord-Aziatische modderkruiper op deze locaties inmiddels een van de meest algemene vissoorten was. Na de driedoornige stekelbaars was het de soort met het grootste aandeel eDNA in de watermonsters. Waarschijnlijk zijn de exotische modderkruipers illegaal uitgezet, of zijn ze ontsnapt vanuit visvijvers.

Bedreiging voor inheemse grote modderkruiper

Op meerdere plaatsen blijkt de Noord-Aziatische modderkruiper samen voor te komen met de inheemse grote modderkruiper (Misgurnus fossilis), een in Limburg zeer zeldzame en beschermde soort. Oostenrijks onderzoek, waarbij beide soorten samen in aquaria zijn gezet, heeft uitgewezen dat ze met elkaar hybridiseren. Naast directe concurrentie tussen de soorten, doordat ze deels in vergelijkbare habitats zitten en dezelfde levenswijze hebben, kan dit ook leiden tot het verlies van zuivere populaties grote modderkruiper. De reeds bedreigde grote modderkruiper heeft er daarom een groot probleem bij en zou op termijn weleens het onderspit kunnen delven op deze locaties.

Meer informatie

• Uitgebreid artikel in het nieuwste nummer van Natuur.focus

Tekst: Jelger Herder en Frank Spikmans, RAVON en Rein Brys, INBO
Foto's: Jelger Herder (leadfoto: Noord-Aziatische modderkruiper)
Kaart: Rein Brys en collega's, Natuur.focus