Ecologische verbindingszone op Brabants golfterrein

Aan alle ecologische verbindingszones (EVZ’s) zijn door het waterschap doelsoorten toegekend. Deze EVZ Bleekloop ligt in het gebied de Brabantse Wal en verbindt de natuurgebieden Wouwse Plantage met Cruijslandse Kreken (en uiteindelijk het Volkerak). Hierbij wordt uitgegaan van al voorkomende soorten in de te verbinden natuurgebieden (Natuurnetwerk Brabant) plus meer ambitieuze soorten die in de komende jaren verwacht mogen worden. Met de doelsoorten ‘liften’ meer algemene soorten mee. De werkzaamheden versterken de ecologische kwaliteit van de Bleekloop en bieden langs de beek ruimte voor een aantal doelsoorten:

• Amfibieën: Alpenwatersalamander
• Kleine zoogdieren: Bunzing en Watervleermuis
• Dagvlinders: Bont dikkopje
• Libellen en juffers: Bruine winterjuffer
• Ruigte- en struweelvogels: Roodborsttapuit

Om de EVZ geschikt te maken voor zoveel mogelijk diersoorten dient er voldoende variatie aanwezig te zijn. Denk hierbij aan: ‘horizontale variatie’, zoals bijvoorbeeld inhammen, microklimaat, en ‘verticale variatie’ met nattere en drogere delen. Maar ook variatie in voedingsstoffen door (plaatselijk) verwijderen van de voedselrijke bouwvoor (afplaggen). Na grondbewerking kan eventueel (deels) inzaaien met bloemenmengsels plaatsvinden.

Nat kralensnoer

Dit EVZ-traject wordt getypeerd als ‘nat kralensnoer’ (inrichtingsmodel van Groene Schakels, voorbeeldenboek ecologische verbindingszones (Provincie Noord-Brabant)). Het nat kralensnoer is een 10 tot 25 meter brede ecologische verbindingszone die kleinschalige landschapselementen en natuurgebieden met elkaar verbindt. De zone is vooral ontwikkeld voor dieren die gebonden zijn aan een kleinschalig landschap met een meer of minder grote natte component en veel overgangen tussen landschapselementen (grazige gebieden, akkers, houtsingels en kleine open wateren). Het nat kralensnoer bestaat uit onder andere de bouwstenen natuurvriendelijke oever, poel, bloemrijk grasland, struweel en bosje. Kenmerkende soorten zijn amfibieën zoals de Alpenwatersalamander, dagvlinders (Bont dikkopje) en libellen. Ook ruigte- en struweelvogels zoals Roodborsttapuit en kleine zoogdieren zoals de Bunzing en de Watervleermuis profiteren van deze zone. Afhankelijk van de beschikbare ruimte zijn om de 300 tot 400 meter in de EVZ ook wat grotere leefgebieden opgenomen. Deze zogenaamde ‘stapstenen’ zijn een halve tot anderhalve hectare groot en bestaan uit dezelfde componenten als de corridor zelf.

Meanderende waterloop met natuurvriendelijke oevers

De EVZ op het golfterrein langs de Bleekloop varieert in breedte van circa 10 meter tot 30 meter. Er zijn plaatselijk stukken uitgegraven waardoor de waterloop licht gaat meanderen (slingeren) en voorzien van natuurvriendelijke oevers.

De nieuwe Bleekloop krijgt een minimum bodembreedte van een halve meter met een geregelde waterdiepte van maximaal 0,80 meter en variatie in oevers. Het tracé komt op twee plaatsen in bestaande waterpartijen te liggen. De overige waterpartijen op het golfterrein worden aangesloten op de Bleekloop.

De oevers hebben veel variatie: van nat tot vochtig bloemrijk grasland en struikgewas. Met name de zonbeschenen oever is glooiend (voor maximale opwarming). Zowel aan de noord- als zuidzijde bevinden zich zogenoemde ‘stapstenen’. Dieren gebruiken deze verbrede stukken als leefgebied of om aan te sterken wanneer zij door het gebied trekken. Voor het bieden van broedgelegenheid en schuilmogelijkheid van de ijsvogel wordt op één locatie aan de linkeroever van de Bleekloop een ijsvogelwand gerealiseerd. De ijsvogelwandconstructie bestaat uit een stapeling van wortelstronken over een lengte van circa 10 meter, opgevuld met grond met voldoende samenhang (leemhoudend zand).

Poelen

Op het golfterrein wordt in de zuidelijk gelegen bosrand een nieuwe poel voor de Alpenwatersalamander en andere amfibieënsoorten aangelegd. De wateroppervlakte bedraagt circa 445 vierkante meter. De Alpenwatersalamander heeft zijn leefgebied op zandige leemgronden in kleinschalige landschappen met heggen, houtwallen, struweel en stilstaand tot zwak stromend water.

De taluds variëren in verhang en sluiten glooiend op elkaar aan. De Bruine winterjuffer prefereert matig tot voedselrijke wateren met ondiepe oeverzones en goed ontwikkelde oevervegetaties met bos in directe omgeving van het water. Voor de optimale werking als verbindingszone voor onder andere de Alpenwatersalamander en de Bruine winterjuffer wordt de reeds bestaande poel op het golfterrein opgeknapt.

Houtsingels

Verspreid langs de EVZ en in het winterbed zijn struweel en bomen aangeplant ter versterking van de houtsingels en het aanwezige struweel en bomen. De beplanting is aangeplant met het gebruik van autochtoon plantmateriaal. De aanwezige plantensoorten zijn onder andere:

• Boomvormers: Zwarte Els, Gewone es, Zomereik en Zoete kers.
• Struikvormers: Hondsroos, Gelderse roos, Vuilboom, Wegedoorn, Wilde Kardinaalsmuts, Stekelbrem, Kruipbrem, Eenstijlige Meidoorn, Hazelaar, Sleedoorn en Wilde Lijsterbes.

Bij plantkeuze is gekeken naar variatie in opgaande en lagere begroeiing. Daarbij is rekening gehouden met het beperken van schaduwschade door te veel beschaduwing van omliggende landbouwgrond.

Hoe nu verder?

De aanleg van ecologische verbindingszones is afhankelijk van beschikbare grond en grondverwerving gebeurt altijd op vrijwillige basis. Momenteel zijn overige gronden nog niet beschikbaar. Voor het realiseren van de resterende anderhalve kilometer hoopt het waterschap wederom op medewerking vanuit verschillende partijen en overheden. Dit project wordt mogelijk gemaakt door subsidie van het Groen Ontwikkelfonds Brabant.

Meer informatie

Heeft u vragen over dit project? Bekijk het Projectplan "EVZ Bleekloop golfterrein", vul het online contactformulier van waterschap Brabantse Delta in of bel 076 564 10 00.

Tekst: Saskia Meijs, Provincie Noord-Brabant
Foto's: Provincie Noord-Brabant (leadfoto: Bleekloop); Joerg Mager, Saxifraga