Veruit grootste Westnijlkoortsuitbraak ooit in Zuid-Europa in 2018

In september was al duidelijk dat het een bijzonder Westnijlkoortsjaar zou worden. In december publiceerde het European Center for Disease Control (ECDC) de eindstand voor 2018. Het totaal aantal mensen met Westnijlkoorts is met 1503 mensen in de Europese Unie hoger uitgekomen dan het totaal van de voorgaande zeven jaren bij elkaar opgeteld (zie grafiek hieronder). Niet eerder zijn er ook zo veel mensen door het virus omgekomen (181). Naast mensen zijn ook paarden gevoelig voor het virus. Gedurende het transmissieseizoen van 2018 zijn 285 uitbraken bij paardachtigen gemeld.

Italië meeste geïnfecteerde mensen

In de kaart hieronder is te zien waar de gevallen zich hebben voorgedaan (rode gebieden). Italië was met 576 gevallen het land met de meeste geïnfecteerde mensen. Griekenland staat met 311 geïnfecteerden op de tweede plaats en Roemenië met 277 geïnfecteerden op de derde plaats. In deze drie landen waren ook de meeste doden te betreuren. Griekenland voert met 47 overleden mensen de lijst aan, gevolgd door Italië met 46 doden en Roemenië met 43 doden. Het virus is niet in nieuwe landen aangetroffen, maar heeft zich wel naar nieuwe gebieden uitgebreid. Voor het eerst werd ook bij Duitse Laplanduilen in een vogelpark het Westnijlvirus vastgesteld. Dit duidt op lokale overdracht door steekmuggen. Een Duitse dierenarts die autopsie op een van de uilen heeft verricht, is vervolgens ziek geworden. Verder zijn er geen geïnfecteerde mensen in Duitsland vastgesteld. De sterkste toename van het aantal gevallen ten opzichte van vorig jaar vond plaats in Bulgarije (+15%) gevolgd door Frankrijk (+14%) en Italië (+11%).

Zeer lang seizoen

Het Westnijlvirusseizoen was bijzonder vanwege het grote aantal gevallen, maar duurde ook zeer lang. De figuur hieronder geeft voor de jaren 2014 tot en met 2018 het wekelijks aantal meldingen van Westnijlvirusinfecties. De eerste meldingen kwamen binnen in de tweede week van juni. De piek viel begin augustus maar vervolgens hield het nog aan tot eind november.

Oorzaak

In het jaaroverzicht doet ECDC geen uitspraak over de mogelijke oorzaak van de zeer grote uitbraak dit jaar. Het is echter waarschijnlijk dat de oorzaak gezocht moet worden in de combinatie van bijzondere weersomstandigheden dit jaar. De zomer en herfst waren zeer warm. In het begin viel voldoende regen waarna het droger werd. De combinatie van voldoende broedplaatsen en hoge temperaturen is ideaal voor de voortplanting van de huissteekmug. Ontwikkeling van het virus in de mug gaat ook veel sneller bij hogere temperaturen.

Mate van muggenoverlast op Muggenradar.nl

De aanwezigheid van het Westnijlvirus in Zuid-Europa en de mogelijke risico’s voor noordelijk Europa was een van de redenen om enkele jaren geleden van start te gaan met Muggenradar.nl. De kennis over waar en wanneer steekmuggen voorkomen en actief zijn is nog beperkt. Door mensen te vragen de mate van muggenoverlast door te geven en aan te geven hoeveel steekmuggen ze zien, verwachten we een beter beeld te krijgen van hoe de muggenoverlast varieert in ruimte en tijd. De informatie kan van pas komen zodra het Westnijlvirus zich in ons land manifesteert.

Help met het onderzoek door ook door te geven welke mate van muggenoverlast je momenteel ervaart (variërend van geen overlast, een beetje overlast, veel overlast tot heel veel overlast). Je kunt je waarneming anoniem doen of via je Nature Today-account. In dat laatste geval kun je in de toekomst, na inloggen, je eigen waarnemingen terug zien. Met een Nature Today-account kun je ook net als ruim 17 duizend anderen de gratis dagelijkse of wekelijkse emailnieuwsbrief ontvangen met een overzicht van alle nieuw verschenen natuurberichten geschreven door biologen. Je kunt zelf aangeven of en wanneer je de nieuwsbrief wilt ontvangen.

Voorbereiden op komst van door muggenoverdraagbare ziekten

Voor de duidelijkheid, in Nederland kun je nu niet ziek worden van een muggenbeet. Met het oprukken van het Westnijlvirus in combinatie met de verdergaande klimaatverandering en de enorme aantallen verplaatsingen van mensen, trekvogels en goederen is het niet onwaarschijnlijk dat we in Nederland te maken krijgen met ziekten die door muggen kunnen worden overgedragen.

Meer informatie

• Muggenradar.nl
• Informatie over Westnijlvirus op website European Center for Disease Control (Engels)

Tekst: Arnold van Vliet en Wichertje Bron, Leerstoelgroep Milieusysteemanalyse; Sander Koenraadt, Laboratorium voor Entomologie; Wageningen University en Muggenradar.nl
Foto: Hans Smid, Bugsinthepicture.com, Wageningen University & Research (leadfoto: huissteekmug)