Kwelders kansrijk voor vastleggen CO2

Kwelders zijn begroeide stukken land die direct zonder duinenrij of dijken aan zee grenzen. Ze liggen meestal langs ondiepe getijdegebieden, zoals bijvoorbeeld de Waddenzee. Bij storm of extra hoog water komt een kwelder onder water te staan. Ook in het deltagebied komen kwelders voor. Daar heten ze schorren. Vroeger bestond een kwart van Nederland uit kwelders. Verreweg de meeste zijn al eeuwen geleden ingedijkt. Wereldwijd is de helft van de kwelders verdwenen.

Kwelders, de grootste Blue Carbon-ecosystemen van ons land

Dit is jammer, want maritieme ecosystemen als kwelders kunnen enorme hoeveelheden koolstof opslaan. Blue Carbon is de term voor alle koolstof die zich in de oceanen bevindt. Opslag van Blue Carbon in mariene ecosystemen vindt plaats door de sedimentatie van organische deeltjes (planten- en/of algenresten). Planten en algen die in de zoutwaterbodem neerslaan, zijn al snel zuurstofloos en daardoor ontsnappen er weinig broeikasgassen. Daarmee zijn kwelders met een totaaloppervlak van tienduizend hectare de grootste Blue Carbon-ecosystemen van ons land.

Blue Carbon in de Nederlandse kwelders

Maar hoeveel koolstof wordt er in de Nederlandse kwelders opgeslagen? In opdracht van Natuurmonumenten ging Bureau Waardenburg op onderzoek uit. In vier kweldergebieden van Natuurmonumenten (de Schorren van Texel, het Verdronken Land van Zuid-Beveland, de Zuidgors en het Uiterhuizenwad) heeft Bureau Waardenburg op verschillende punten het koolstofgehalte in de begroeiing en de bodem gemeten. Uit het onderzoek Blue Carbon in Nederlandse kwelders (pdf; 8,7 MB) blijkt dat Nederlandse kwelders samen ongeveer 60.000 ton CO₂ per jaar vastleggen. Dit is te vergelijken met de uitstoot van 7.500 huishoudens ten behoeve van wonen en vervoer. De kwelders leggen efficiënt CO₂ vast en doen dat sneller dan bossen. De koolstof blijkt ook nog eens veel langer opgeslagen te blijven.

Koolstofvastlegging per ecosysteemtype

Het thema Koolstofvastlegging op de Atlas Natuurlijk Kapitaal schetst hoe ook bossen en veengebieden kunnen fungeren als ecosysteem voor het vastleggen van koolstof. Bossen hebben bij de vastlegging van CO₂ een vooraanstaande rol. Zij leggen CO₂ vast in hout en leggen daarmee een meerjarige voorraad aan. Echter, doordat bossen ook CO₂ uitstoten, leveren zij slechts een beperkte bijdrage aan de vastlegging van CO₂. Veengebieden waren in het verleden kansrijk, maar door ontginning en drooglegging oxideert het veen en komt juist veel CO₂ vrij. Dit proces kan weliswaar geremd worden door vernatting van het veen, maar er komt dan meer methaan vrij. En dit broeikasgas is 25 keer sterker dan koolstofdioxide.

Kwelders leggen in tegenstelling tot bossen niet alleen koolstof vast in het plantmateriaal, maar begraven koolstof voor het grootste gedeelte in het sediment door de invanging van algen. Hierdoor leggen ze jaarlijks per eenheid oppervlakte meer koolstof vast dan bossen op het land. Het Nederlandse kwelderoppervlak (10.000 hectare) is in vergelijking met het bosoppervlak (365.000 hectare (pdf; 2,7 MB)) klein, maar biedt als ecosysteem dus wel kansen voor de toekomst. En in tegenstelling tot zoetwaterecosystemen als veengebieden stoten kwelders als zoutwaterecosystemen niet of nauwelijks methaan uit.

Kansen voor koolstofcertificaten

Kwelders bieden dus kansen en niet alleen voor de CO₂-vastlegging. Als ecosysteemdiensten fungeren zij ook als natuurlijke kustverdediging en bieden zij een habitat aan specifieke planten- en diersoorten. Genoeg redenen om deze waardevolle gebieden te beschermen. Steeds meer bedrijven en particulieren compenseren de CO₂-uitstoot van bijvoorbeeld vliegreizen. Zij kunnen dan koolstofcertificaten kopen om te compenseren. Natuurmonumenten verkent nu de mogelijkheid of met verkoop van klimaatcertificaten de schorren en kwelders extra beschermd kunnen worden. Het onderzoek van Bureau Waardenburg laat zien dat dit kansrijk is om te doen.

Natuur als bondgenoot

Het onderzoek laat zien dat de natuur een belangrijke bondgenoot is bij het aanpakken van het klimaatprobleem. Bekijk op welke andere manieren diverse ecosysteemdiensten kunnen helpen op de pagina Natuurlijk Kapitaal. Op de pagina Kaarten bij het thema Koolstofvastlegging vindt u verschillende kaarten die informatie geven over onder andere CO₂-vastlegging door planten en CO₂-vastlegging in landbouwbodems.

Tekst: Jeannine Brand, Atlas Natuurlijk Kapitaal
Foto: Pixabay
Grafiek: CBS