Toeristen zetten paradijs op aarde onder druk

Aan boord van het expeditieschip in Raja Ampat waren evenveel Indonesiërs als Nederlanders, mannen en vrouwen, sociale- en mariene onderzoekers. "Met deze wetenschappelijke Ark van Noach konden we per eiland de verbanden tussen de wereld boven en onder water in kaart brengen", vertelt expeditieleider Lisa Becking. Zo bleek ondermeer dat in gebieden waar veel toeristen komen, de riffen zijn aangetast door het rioolwater. 

Waterstroming

Het team heeft mogelijk een verrassend eenvoudige oplossing ontdekt om de impact van de mens in het gebied te beperken. Het blijkt dat de waterstroming ter plekke de invloed van toeristen verkleint. Ongezuiverd rioolwater vanuit een B&B kan bijvoorbeeld recht boven een rif uitkomen. Toch kunnen de riffen gezond blijven als de stroom de vervuiling snel wegspoelt. Terwijl ondertussen toeristenboten die hun zwartwater lozen dichtbij beschermde baaien, een bloei van algen en bacteriën veroorzaken.

Als de overheid zeediepte en lokale stroming in kaart zou brengen en daar toekomstige bouwvergunningen op afstemt, dan zou daarmee de impact op het milieu kunnen worden geminimaliseerd. Daarnaast kan worden gedacht aan eenvoudige oplossingen voor rioolwaterzuivering.

Druk van de mens

Deze schitterende afgelegen plek loopt het risico om te bezwijken onder druk van de mens. Toeristenboten en de opkomst van goedkope B&B's hebben de laatste vijf jaar voor een snelle toestroom van toeristen naar het gebied gezorgd. Plastic afval, erosie door bouwprojecten en rioolwater komen direct boven de riffen terecht. Daardoor komen er bacteriën en algen in het water die de koralen verstikken. Onschuldig lijkende voorkeuren van toeristen, zoals uitzicht op zee en duiken op onaangetaste riffen, blijken funest voor de waterkwaliteit.

Meer toezicht

Het koraal is nu nog op veel plekken vrijwel onaangetast. Het is schoon, heel en bovendien zijn er zeshonderd soorten hard koraal. Ter vergelijking: in het Caribisch gebied zijn dat er maar honderd. Duikers kunnen tijdenlang kijken naar pakweg één vierkante meter om te zien wat er allemaal leeft en zwemt: allerlei soorten vissen, krabben en sponzen. En dan zwemmen er ook nog grote manta’s en haaien rond.

Logisch dat er veel toeristen op het gebied afkomen. "Dat is trouwens niet alleen slecht nieuws", legt Becking uit, "Want ze brengen ook geld op dat weer kan worden gebruikt om het gebied te beschermen". Alleen blijken veel duikbedrijven en touroperators de vereiste vergunningen niet te hebben. Bovendien blijken veel dagtoeristen geen vergunning te hebben gekocht. Door meer toezicht op bestaande regels is dan ook nog veel te winnen.

Tekst: Mark van der Meijs, Wageningen University
Foto's: Iqbal Ataik; Erik Meesters