Dwergvleermuizen hebben de winter in de bol
ZoogdierverenigingHet lijkt misschien een beetje een gekke periode van het jaar om over winterverblijven van vleermuizen te berichten, het is tenslotte nog niet eens herfst. Toch is deze periode van het jaar erg geschikt om potentiele winterverblijven van de gewone dwergvleermuis op te sporen. Deze vleermuizen bezoeken rond deze tijd namelijk hun winterverblijfplaatsen en gaan hier zwermen. Vleermuizen uit verschillende kolonies vliegen dan druk voor de invliegopening van potentiele winterverblijven. Met dit zwermen wijzen volwassen vrouwtjes de ligging van deze belangrijke verblijfplaatsen aan hun dat jaar geboren jongen. En op de routes daar naartoe komen deze vrouwtjes ook hun paringspartners tegen.
Zwermende gewone dwergvleermuizen. Tip: bekijk de film schermvullend. De vleermuizen zijn als kleine, bewegende stipjes bij de dakrand te zien (Bron: Wiegert Steen)
Dit spectaculaire nazomerzwermen werd ook waargenomen in Wageningen. Eind augustus en begin september werd hier op verschillende nachten gekeken en werden telkens zwermende gewone dwergvleermuizen waargenomen bij de Pomonaflat. Ook afgelopen winter waren er al een paar aanwijzingen voor een winterverblijf op deze locatie. Een KNNV-lid meldde aan vleermuisvrijwilligers in Wageningen een vreemde waarneming: rondvliegende vleermuizen bij haar flat, en dat hartje winter. De werkgroep ging op een koude nacht op zoek en trof hier toevallig óók een zwermende gewone dwergvleermuis aan. Een derde signaal kwam die winter vervolgens van de vele keutels bij invliegopeningen in de flat.
Zwermende gewone dwergvleermuizen in Wageningen. Tip: bekijk de film schermvullend. De vleermuizen zijn als kleine, bewegende stipjes bij de dakrand te zien (Bron: Wiegert Steen)
Duiden zwermende vleermuizen in de winter dan ook op een winterverblijf? Daar lijkt het sterk op. Door nieuwe inzichten van vleermuisonderzoekers is duidelijk geworden dat gewone dwergvleermuizen aan het begin van vorstperioden soms zwermen bij de (grotere) winterverblijven. Als zich een grote groep dwergvleermuizen op de eerste koude nachten rond een verblijf verzamelt, duidt dit er hoogstwaarschijnlijk op dat zich hier een groter winterverblijf bevindt, niet zelden met tientallen overwinterende dieren.
De gewone dwergvleermuis overwintert voornamelijk in gebouwen. De dieren zoeken plekken op in spouwmuren, onder dakpannen, in dilatatievoegen, achter betimmering en achter daklijsten. Op dit soort plekken is de gewone dwergvleermuis in de winter lastig te vinden, waardoor het moeilijk is om systematische wintertellingen te doen naar deze soort. Winterverblijven van de gewone dwergvleermuis kunnen daardoor ook jarenlang ongemerkt gebruikt worden. Des te bijzonderder is het daarom wanneer nieuwe winterverblijven van deze vleermuissoort worden gevonden.
Tekst: Vita Hommersen, Zoogdiervereniging
Foto's en films: Wiegert Steen, Vleermuiswerkgroep Wageningen (leadfoto: gewone dwergvleermuizen in winterslaap)