Pioniers profiteren van droogte langs rivieren

Hoge en lage waterstanden horen bij een dynamisch rivierengebied. De ene keer zorgen deze natuurlijke processen ervoor dat soorten van natte omstandigheden profiteren en op dit moment zijn het soorten die van kale grond houden die het goed doen. Dankzij het gebrek aan neerslag in het bovenstroomse gebied van de Rijn zijn de waterstanden laag en vallen oevers van de rivier en van plassen in de uiterwaarden droog. Pioniersoorten slaan daar hun slag. Wie nu drooggevallen oevers van plassen bezoekt ziet er miljoenen kleine planten staan. Een heel groot deel bloeit al en soorten die net gekiemd zijn, zullen over een paar weken bloeien.

Slijkgroen

Een typische soort van drooggevallen oevers is slijkgroen. Dit kleine plantje kiemt in de zomer op de vochtige grond en binnen korte tijd bloeit het plantje met hele kleine bloemetjes. De zaadjes blijven jaren kiemkrachtig, dus als er een keer een jaar zonder lage waterstanden is, grijpt slijkgroen gewoon de eerstvolgende kans.

Bruin cypergras

Op dezelfde plekken als slijkgroen groeit ook vaak bruin cypergras. Het is ook een zeldzame plant, maar langs de rivieren soms massaal aanwezig. In de Gelderse Poort gaat het nu om vele miljoenen planten. Slijkgroen en bruin cypergras groeien hier samen met onder andere klein vlooienkruid, fraai duizendguldenkruid en het levermos sponswatervorkje. Ook de zeldzame nieuwkomer schijngenadekruid kan er gevonden worden.

Riempjes

Op sommige plekken groeit het zeldzame plantje riempjes. Op een van de grootste groeiplaatsen in Nederland in de Gendtse Polder in de Gelderse Poort was het dit jaar een slecht jaar. De groeiplaats is totaal verdroogd en in plaats van duizenden planten groeien er nu slechts enkele. Maar nu het water is gezakt, zandbanken droogvallen en er afgelopen week wat regen viel zijn er tienduizenden nieuwe plantjes gekiemd. Over een paar weken zullen die bloeien.

Postelein

In de meeste jaren zijn de stranden van de Waal topplekken voor het zien van bijzondere pioniers, maar dit jaar is dat wel iets minder goed. Door de droogte zijn veel planten er niet gekiemd. Er is een soort die het er wel goed doet en dat is postelein. Zelf in het kurkdroge zand weten ze zich te handhaven.

Levende Rivieren

Dynamiek hoort bij de rivieren en levert nu kansen op voor deze pioniers. Dankzij 25 jaar natuurontwikkeling in de uiterwaarden is er veel meer ruimte gekomen voor deze bijzondere groep pioniers. Nieuwe plassen en nevengeulen zijn gegraven en geschikt geworden voor deze planten en door de lage begrazingsdruk worden groeiplaatsen niet vertrapt. Wat 25 jaar natuurontwikkeling nog meer opleverde en wat nog ontbreekt is te lezen op de website Levenderivieren.nl.

Zelf zien

Wie zelf deze en andere pionierplanten wil zien is van harte welkom in de natuurgebieden van Staatsbosbeheer in de Gelderse Poort. Millingerwaard, Klompenwaard en Gendtse Polder zijn vrij toegankelijke gebieden en zijn topplekken voor bijzondere planten.

Tekst en foto's: Twan Teunissen, ARK Natuurontwikkeling