Eikenprocessierups in steeds meer gemeenten; vlinders beginnen te vliegen
Kenniscentrum EikenprocessierupsDit jaar is er in meerdere provincies sprake van de aanwezigheid van grote aantallen eikenprocessierupsen. In tal van gemeentes waar de rupsen in het verleden al voorkwamen zijn ook nesten op nieuwe locaties gevonden. Daarnaast zijn er nesten aangetroffen op nieuwe locaties in gemeenten die eerder nog niet te maken hebben gehad met de eikenprocessierups. In Noord-Holland zijn dit Bloemendaal, Velsen, Purmerend, Haarlem, Heemstede en Castricum. In Groningen zijn dit Groningen, Westervelde (Ter Apel), De Compagnie (Veendam en Pekela) en Kropswolde. In Friesland zijn dit Südwest Fryslan en Leeuwarden en in de provincie Zeeland gaat het om Koewacht en Terneuzen.
Eerste vlinders zijn gesignaleerd
Op 15 juli 2018 zijn de eerste eikenprocessievlinders gesignaleerd. Dit is een paar weken vroeger dan normaal. De grote vluchten beginnen pas rond eind juli. Daarvoor worden enkele eikenprocessievlinders gezien in het zuidelijk deel van het land rond de derde week van juli. In ieder geval tot ver in september en afhankelijk van de weersomstandigheden nog later zullen de vlinders uitvliegen. Na de paring zet het vrouwtje haar eitjes af aan de zonnige kant van de bomen. Elk vrouwtje kan zo’n 250 eitjes afzetten, maar niet in een keer. Het grootst deel wordt afgezet in de buurt waar zij is uitgekomen. Daarna vliegt zij weg met de resterende eitjes, om elders zo’n 30 tot 50 eitjes af te zetten. Gemarkeerde vlinders hebben we hemelsbreed ruim 4 kilometer verder aangetroffen.
Als de weersomstandigheden tijdens de vliegperiode slecht zijn vliegen de vrouwtjes niet zo ver en worden de eipakketjes dichter bij elkaar afgezet, waardoor de kans op plaatselijk grote aantallen rupsen reëel aanwezig is. De vliegomstandigheden nu zijn echter optimaal. Door de komende weken nog nesten te verwijderen waarvan de vlinders nog niet zijn uitgevlogen is een verdere uitbreiding in de omgeving voor een deel tegen te gaan. Immers wij weten niet hoeveel rupsen in de grond zitten die dit jaar hun cyclus niet voltooien en pas in het voorjaar na de ijsheiligen opduiken.
Verdere uitbreiding verwacht
Door het grote aantal nesten dit jaar is het waarschijnlijk dat op veel plaatsen het aantal vlinders zal toenemen en de eikenprocessierups zich komend jaar nog verder zal uitbreiden. Het aantal vlinders dat dit jaar al uitvliegt hangt ook af van het aantal individuen dat dit jaar in verlengde diapauze besluit te gaan. Zoals we eerder al publiceerden kunnen de eikenprocessierupsen minstens 1 of 2 jaar in de grond verblijven in verlengde diapauze en vliegen eigenlijk pas uit als de condities gunstig zijn. Op dit moment is nog onduidelijk hoeveel vlinders van de eikenprocessierups dit jaar gaan uitvliegen. Ook is onduidelijk hoeveel rupsen van voorgaande seizoenen er in de grond aanwezig zijn die dit jaar pas zullen uitvliegen.
Een goede manier om te bepalen waar volgend jaar veel of weinig rupsen zijn te verwachten is onderzoek met feromoonvallen. Het aantal mannetjes dat op een bepaalde plaats rondvliegt blijkt een goede indicator voor het aantal nesten in de buurt en daarmee het aantal eitjes dat in de directe omgeving afgezet zal zijn. Op deze manier is een goede inschatting te geven van de plaagdruk volgend jaar en kan men tijdig maatregelen nemen. We raden boombeheerders ook aan om in de gaten te houden waar nesten niet verlaten zijn door de eikenprocessierupsen en deze plekken te registreren.
Meer informatie
Tekst: Kenniscentrum Eikenprocessierups
Foto’s: Silvia Hellingman