Klein slijkgras toch niet uitgestorven

Tot in de jaren ’30 van de vorige eeuw kwam Klein slijkgras (Spartina maritima) vrijwel overal langs de Zeeuwse kust voor. De plant groeide op de hoge delen van de slikken en in de lage delen van de schorren. Het was één van de eerste soorten in het getijdengebied die het kale slik begroeide en zo als slibbinder fungeerde. Deze monopolistische positie veranderde sterk toen vanaf 1924 een nieuwe slibbinder werd geïntroduceerd: Engels slijkgras (Spartina anglica). Klein slijkgras bleek niet opgewassen tegen het forsere Engels slijkgras. Binnen een mum van tijd was het aantal uurhokken met Klein slijkgras gereduceerd van ruim 50 uurhokken (voor 1950) tot nog maar 1 uurhok in 1978. In 1986 werd de soort voor het laatst waargenomen en ging men ervan uit dat de soort in Nederland was uitgestorven.

In augustus 2017 kwam boswachter Theo Muusse op twee locaties in het Krammer-Volkerak een dichte mat van lage slijkgrasplanten tegen. De planten groeiden op onbegroeide, door zoute of brakke kwel gevoede, vochtige zandgrond met daaronder een venige laag. Het gebied is vanwege deze grond alleen in de droogste tijd van het jaar te betreden.

Uit nader onderzoek door Leni Duistermaat van Naturalis Biodiversity Center bleek dat het inderdaad om Klein slijkgras ging. De ontdekte groeiplaatsen van Klein slijkgras zijn waarschijnlijk al lang aanwezig. De groeiplaatsen liggen in een gebied dat begraasd wordt door Heck-runderen. Door hun onberekenbare gedrag zijn deze dieren niet geheel ongevaarlijk. Het gebied is daarom niet vrij toegankelijk voor publiek en onderzoek en beheer worden alleen uitgevoerd onder begeleiding van een speciaal opgeleide veebeheerder. De populaties Klein slijkgras zijn lang onontdekt gebleven omdat er simpelweg weinig tot geen mensen op die plekken geweest zijn.

Klein slijkgras bewonderen in het Krammer-Volkerak is dus niet mogelijk, maar mogelijk resteren er elders in Zeeland nog relictpopulaties. Ga op zoek naar Klein slijkgras en laat je verrassen.

Over Klein slijkgras is een artikel verschenen in het laatste nummer van het tijdschrift PLANTEN. Wilt u het tijdschrift PLANTEN ook ontvangen? Dat kan door donateur te worden van Stichting FLORON.

Tekst: Theo Muusse, Staatsbosbeheer en Leonie Tijsma, FLORON
Foto's: Ilona Noorlander; Theo Muusse