Ontwerprichtlijnen voor klimaatbestendig groen in de stad

Gemeenten staan voor een nieuwe uitdaging: het klimaatbestendig inrichten van de stedelijke buitenruimtes. Terwijl kennis aanwezig is over een inrichting die bestand is tegen wateroverlast is hittebestendig inrichten van buitenruimtes nieuw. De vraag is dan ook welke maatregelen genomen kunnen worden om steden hittebestendig te maken. Hittebestendig wil zeggen, dat stadsbewoners geen overlast ondervinden van extreme zomerse temperaturen (bijvoorbeeld tijdens hittegolven zoals in de zomer van 2017) en nog aangename plekken in de stad kunnen vinden. Wiebke Klemm deed onderzoek hiernaar bij de leerstoel Landschapsarchitectuur van Wageningen University.

Uit eerder onderzoek blijkt dat groene maatregelen, zoals het vergroenen van woonwijken en straten, het meest effectief zijn. “Bomen zorgen voor verkoeling doordat ze water verdampen en daardoor de hitte afvoeren. Bovendien geven ze schaduw” leggen stadsmeteorologen uit. De vraag is dan: Hoe doe je dat in de ontwerppraktijk? Hoe kunnen landschapsarchitecten vegetatie in parken, woonwijken en straten zodanig aanleggen, dat bewoners geen overlast ondervinden van zomerse hitte?

Het onderzoek van Klemm biedt negen direct toepasbare ontwerprichtlijnen voor een groene, hittebestendige inrichting van steden. Op schaal van de stad gaat het om behoud, onderhoud en bereikbaarheid van parken, stadsbossen en groene netwerken. Op schaal van een park en een straat staat het creëren van verschillende microklimaten door bomen centraal. Door verschillende microklimaten in te richten, kunnen bewoners namelijk zelf kiezen voor een plek in de zon, de halfschaduw of de schaduw. De richtlijnen zijn gepubliceerd in het Amerikaanse Journal of Landscape Architecture.

De ontwerprichtlijnen zijn gebaseerd op wetenschappelijke kennis en veldwerk (onder andere micro-meteorologische observaties en interviews) in drie Nederlandse steden en zijn getest op hun toepasbaarheid in ontwerpprocessen met landschapsarchitecten. Ze zijn nu klaar voor gebruik in de ontwerppraktijk. Om voor elke specifieke locatie de juiste ontwerpkeuzes te maken wordt ontwerpers aanbevolen rekening te houden met lokale ruimtelijke en functionele omstandigheden: Denk er bijvoorbeeld aan dat schaduw beschikbaar is op de heetste tijd van de dag (12:00 -16:00) of dat boven straten met veel verkeer voldoende windcirculatie tussen de bomendaken mogelijk is. Tot nu toe zijn de richtlijnen positief ontvangen, bijvoorbeeld bij presentaties in Amsterdam, Den Haag en Nieuwegein. Nu is het aan de gemeenten met de richtlijnen aan de slag te gaan!

Meer informatie

• Ontwerprichtlijnen klimaatbestendig groen in de stad (pdf; 0,7 MB)

Tekst: Wiebke Klemm, Wageningen Universiteit. Tel. +31 (0)6 12899757. Email: wiebke.klemm@wur.nl. LinkedIn: linkedin.com/in/wiebke-klemm-48879a6
Foto's: Wiebke Klemm