Winter: het ideale seizoen voor 'vergeten' paddenstoelen

Winterharde paddenstoelen hebben met elkaar gemeen dat ze onder winterse omstandigheden min of meer vitaal kunnen blijven. Daar worden ook soorten toe gerekend waarvan de levensverrichtingen door de lage temperatuur stil zijn komen te liggen. Pas als het warmer wordt, komen zij weer tot leven. Bekende voorbeelden zijn natuurlijk de mooie kelkzwammen of de zeldzame Winterkorrelhoed, maar ook een groot aantal soorten plaatjesloze vlieszwammen, korstzwammen, trilzwammen en verwanten, roesten, ascomyceten, schijnzwammen, kernzwammen, meeldauwen en meer van dergelijke groepen horen hierbij.

Werkgroep 'Cristella'

De meeste mensen denken dat je in de winter maar weinig paddenstoelen kunt vinden, maar dat is een hardnekkig misverstand. In de zachte winters van tegenwoordig kun je juist meer paddenstoelen vinden dan in het voorjaar. De winters van tegenwoordig zijn ideaal om eens wat meer naar andere paddenstoelensoorten dan plaatjeszwammen uit te kijken. Hier zitten ook soorten tussen, waar tijdens het paddenstoelenhoogseizoen van augustus tot en met november maar weinig naar wordt gekeken. Allerlei klontjes of korstjes krijgen in die periode niet de aandacht die ze verdienen. Ze vertegenwoordigen een enorme hoeveelheid soorten waar weinig over bekend is omdat er zo weinig aandacht naartoe gaat. Veel van deze soorten komen als saprofyt op takken en stammen van bomen en struiken voor. Sommige kunnen het hele jaar door worden gevonden; dus ook in de winter. Bij gebrek aan plaatjeszwammen in de winter beginnen de als 'lastig te determineren' bekendstaande korstjes en klontjes op stammen en takken vanzelf wat meer op te vallen. Dat merk je vooral op de soortenlijsten van winterexcursies. Dit soort klontjes en korstjes werden in een nog recent verleden nogal stiefmoederlijk behandeld. Onterecht, want diegenen die zich in deze soortgroepen hebben verdiept zijn verslingerd geraakt aan de studie van al dat kleine spul. Er bestaat een actieve werkgroep 'Cristella', waarvan de leden zich hebben gespecialiseerd in de studie van deze vergeten groep van paddenstoelen. De leden van de werkgroep kunnen je in het veld enthousiast informeren over bijzondere vondsten van allerhande korstjes en klontjes. Geregeld worden er nieuwe soorten voor Nederland gevonden en soms zelfs voor de wetenschap. De aandacht voor de plaatjesloze vlieszwammen en andere onderbelichte soortgroepen neemt de laatste jaren hand over hand toe, niet in het minst door de hoge temperaturen tijdens afgelopen winters. Het aantal mensen met kennis over deze interessante schors- en korstzwammetjes moet echter drastisch omhoog om nieuwe leden bij te scholen en de kennis niet verloren te laten gaan door vergrijzing.

Tekst en foto's: Martijn Oud, Nederlandse Mycologische Vereniging (leadfoto: onbekend korstje)