Europees landbouwbeleid faalt en is niet doelmatig

Het Europese landbouwbeleid slokt jaarlijks 60 miljard euro, ofwel 40 procent van de totale Europese begroting op. Een bodemloze put waarvan het rendement nihil is. Hoe het landbouwbeleid faalt bleek recent opnieuw uit een onafhankelijke meta-studie waarbij meer dan 450 wetenschappelijke publicaties zijn onderzocht. Het geld blijft stromen, maar de biodiversiteit en de vogelstand hollen achteruit. Ondanks de kolossale problemen op het platteland (gif, verdroging, mestoverschot, achteruitgang leefomgeving), weigert de EU haar eigen landbouwbeleid te evalueren. Zelfs formele verzoeken van de Europese beleidsadviescommissie Regulatory Fitness and Performance Programme (REFIT), zijn door de Europese Commissie naast zich neer gelegd. Wat BirdLife International, Vogelbescherming Nederland, NABU (vogelbescherming in Duitsland) en het European Environmental Bureau betreft is het nu tijd om het Europese Landbouwbeleid zeer kritisch tegen het licht te houden.

Vorig jaar werd een ‘refit’ van de natuurbeschermingsregels, de Vogel- en Habitatrichtlijn, wél uitgevoerd. Toen leek de intentie te zijn dit beleid af te zwakken. Massaal protest van BirdLife én overtuigend bewijs dat deze regels wél goed werken, hielp dit voorkomen. Wat BirdLife betreft is het nu tijd om het Europese Landbouwbeleid volgens dezelfde principes tegen het licht te houden. De Europe Commissie heeft echter formele verzoeken van de Europese beleidsadviescommissie Regulatory Fitness and Performance Programme (REFIT) en van tal van andere organisaties naast zich neer gelegd. 

BirdLife Europa, het European Environmental Bureau en Vogelbescherming in Duitsland, NABU, presenteren vandaag een onderzoek naar de effectiviteit van het Gemeenschappelijk Landbouw Beleid (GLB). Dat doen zij op een workshop over het landbouwbeleid in Brussel.

De belangrijkste uitkomsten van het onderzoek zijn:

• Zowel sociaaleconomisch als op het gebied van duurzaamheid presteert het Europese Landbouwbeleid onvoldoende of slecht als het gaat om efficiëntie, effectiviteit, samenhang, toegevoegde waarde en relevantie.
  
  
• Het meeste geld gaat naar directe inkomenssteun van agrarisch ondernemers zonder dat daar voldoende waarborgen aan verbonden zijn dat deze ondernemers bijdragen aan de doelen van het Europese Landbouwbeleid.
  
  
• Het Europese Landbouwbeleid is niet ambitieus genoeg op het gebied van duurzaamheid om de enorme afname van boerenland-natuur te stoppen. Het faalt op het gebied van ecosysteemdiensten en het beleid schiet bovendien tekort om de impact van klimaatverandering op te vangen.
  
  
• De Duurzame Ontwikkelingsdoelstellingen (de ‘millenniumdoelen’ die de EU zich stelde) worden niet gehaald en het beleid voorziet ook niet in toekomstige verbetering van die situatie.

Hoofdonderzoeker Guy Pe’er van iDiv Research Centre, Helmholtz Centre for Environmental Research, UFZ Universiteit van Leipzig vertelt: "Met 60 jaar ervaring in het combineren van agrarische productie en milieubescherming is er genoeg kennis over de mogelijkheden. Maar met het huidige Europese Landbouwbeleid kan dit samengaan van productie en duurzaamheid niet worden bereikt. Ons onderzoek toont aan dat het Europese Gemeenschappelijk Landbouwbeleid GLB weliswaar bruikbare onderdelen heeft, maar het lijdt onder conflicterende doelen en opgeblazen verwachtingen. Het is daarom geen verrassing dat het GLB, in het beste geval, maar matig effectief is. Ons onderzoek laat zien dat het GLB op gebied van efficiëntie, samenhang en relevantie alarmerend slecht werkt. Als je kijkt naar de duurzaamheidsdoelen, bescherming van het milieu en de biodiversiteit, dan kunnen die doelen met het huidige GLB níet worden bereikt. Alleen een samenhangende set doelstellingen op het gebied van duurzaamheid, waaronder sociale duurzaamheid en natuur- en milieubescherming, kan op termijn leiden tot echte resultaten én draagvlak onder zowel de bevolking als agrarische ondernemers."

Vogelstand op het platteland keihard achteruit

Het falende landbouwbeleid weerspiegelt zich ook in Nederland in de stand van de vogels op het platteland. Veel van de boerenlandvogels gaan keihard achteruit en/of dreigen uit te sterven. Sommige soorten (patrijs en veldleeuwerik) staan al op de rand van de afgrond met een afname van meer dan 90 procent. Weidevogels als de grutto, scholekster en tureluur en akkervogels als de gele kwikstaart, grauwe gors en kievit volgen in de slipstream. Vogelbescherming zet zich keihard in voor het behoud van deze vogels en de verbetering van de leefomgeving op het platteland. Een ander, beter en duurzamer Europees landbouwbeleid is daarbij voorwaarde nummer één. Daarom zet Vogelbescherming zich met onze internationale partners in voor verbetering van dit beleid en strijden we tegen de machtige landbouwlobby in Brussel en Den Haag.

Tekst: Lars Soerink, Vogelbescherming Nederland
Foto's: Piet Munsterman en Ab H. Baas, beiden Saxifraga