Is groot-hoefbladboorder wel zo zeldzaam?

De groot-hoefbladboorder heeft zijn naam niet gestolen. Deze nachtvlinder uit de uiltjesfamilie spendeert zowat zijn hele leven tussen groot hoefbladplanten. Wie een volwassen exemplaar te zien wil krijgen, moet er wel wat voor over hebben. In gewone tuinen komen plant en vlinder bijna nooit voor. Je hebt nog de meeste kans de vlinder te zien door op avonden in de late zomer groeiplaatsen van groot hoefblad af te speuren met een zaklamp of een vlinderval in de buurt op te stellen. Maar er is een betere methode om naar deze soort te zoeken. En daar is het nu het ideale tijdstip voor, nu groot hoefblad overal volop in bloei staat. Hoe moeilijk de vlinders zich ook laten vinden, veel makkelijker maken de rupsen het voor ons. In de vroege lente boren de jonge rupsjes zich namelijk in een bloeistengel. Door hun vraat aan de binnenzijde van de stengel wordt de sapstroom op die plaats verstoord, met een opvallend gevolg aan de buitenzijde van de plant: het bovenste deel van de bloeistengel verwelkt. In eerste instantie buigt de stengeltop omlaag, om nog wat later helemaal te verdrogen.

Het komt er dus op aan om tussen de vitale bloeistengels van groot hoefblad op zoek te gaan exemplaren met een misvormde top. Bewoonde stengels vertonen bij het openen heel wat bruine uitwerpselen aan de binnenkant. De rups bevindt zich dan vaak in de buurt. Op deze manier speuren kan nog een drietal weken. Daarna verhuizen de rupsen naar de bladstelen en wortels van de plant, en dan is het zoeken naar een speld in een hooiberg. Rupsen van de groot-hoefbladboorder zijn op dit ogenblik tussen één en twee centimeter groot en hebben zwarte vlekjes op het bleke achterlijf. Vlak na de kop en achteraan zit een donkere plaat. Af en toe worden ook andere larven in groot hoefblad aangetroffen, onder andere van koolbladroller, maar die zien er anders uit.

Volgens Vlindernet komt de soort lokaal voor ten zuiden van de lijn Alkmaar-Nijmegen, met slechts enkele waarnemingen daarbuiten. Maar aangezien de soort zelden als imago wordt gespot, is het dus efficiënter om nu op rupsenjacht te gaan. Door de gunstige weersomstandigheden is het rupsenseizoen nu overigens twee weken eerder gestart dan vorig jaar. Wie rupsen van groot-hoefbladboorder vindt, kan dit doorgeven via de invoerportalen Waarneming.nl of Telmee, liefst met een goede foto van rups en waardplant, zodat de verspreiding van deze zeldzame nachtvlinder beter in kaart kan worden gebracht. Gevonden rupsen kunnen perfect ter plaatse blijven of naar een andere stengel worden overgeplaatst.

Tekst: Ruben Meert, Insectenwerkgroep Voelspriet, Wim Veraghtert, Natuurpunt.be & Kars Veling, De Vlinderstichting
Foto’s: Kars Veling (leadfoto: groot hoefblad); Leo Poot; Ruben Meert