Ei-genaardigheden

Als de koolmees alle eieren tegelijk zou leggen, zou ze inderdaad ontploffen. Die 8 eieren (of 10, of 12) zijn bij elkaar net zo groot als de koolmees zelf. Hoe lossen vogels dat op? Net zoals auto’s gemaakt worden. Een lange lopende band waarbij steeds een stukje aan het geraamte wordt toegevoegd.

In de eierstokken van vogelvrouwen liggen een heleboel eieren opgeslagen. Alleen, die zijn dan nog minuscuul klein. De eieren die gelegd gaan worden in het nest, worden in de eileider stukje bij beetje ontwikkeld. Het meest ontwikkelde ei wordt als eerste gelegd, waarna de wachtende eieren een stuk opschuiven, richting uitgang. De eieren zitten in de vogel zonder schaal eromheen. Die wordt pas als laatste gemaakt, zodat niet alle eieren stuk gaan als de vogel ergens tegenaan vliegt... En natuurlijk zou het ook niet passen!

Als eerste wordt in het vlies de dooier gevormd, met daarin vetten en andere voedingsstoffen. Iets later wordt het eiwit gemaakt: dit bevat de voorraad ‘drinkwater’ voor het kuiken-in-wording. Het ei wordt nu al flink groter en is aardig op weg naar het nest. Dan komt misschien wel het belangrijkste deel: de eischaal. Dit is een kalkpantser om het kuiken te beschermen. Vogels die te weinig kalk krijgen, leggen zogenaamde ‘windeieren’, eieren zonder schaal erom. Deze kuikens redden het niet. De schaal is dus erg belangrijk. Zodra de schaal af is, wordt het ei gelegd.

Blijft de vraag wáárom vogels eieren leggen. Is het niet handiger om, net zoals bij zoogdieren, het jong zolang mogelijk in het lichaam te houden? Nee, voor vogels zijn eieren de meest veilige manier om voor nageslacht te zorgen. Vogels zijn in verhouding tot andere dieren een heel stuk lichter, omdat ze moeten vliegen. Door het extra gewicht dat de jonge vogels met zich mee zouden brengen, zou de moeder maar moeilijk kunnen opstijgen. Het risico om gegrepen te worden is dan groot. Een ei is dus wel zo veilig. Ook voor moeders.

Tekst: Marieke Dijksman, Vogelbescherming Nederland
Foto's: Rob Voesten (leadfoto: legsel klauwier); Harvey van Diek