Progressieve belasting op bestrijdingsmiddelen kan landbouw en natuur redden

Op het boerenland van West-Europa is een drastische afname gaande van diversiteit en aantallen vogels, insecten en planten. De intensivering van de landbouw is één van de belangrijke oorzaken hiervan. De verliezen hebben belangrijke gevolgen voor de diensten die de natuur aan de landbouwsector levert, zoals natuurlijke plaagbestrijding en bestuiving. Direct na de Tweede Wereldoorlog was het Europese landbouwbeleid sterk gericht op de grootschalige productie van voedsel tegen lage prijzen. Nooit meer honger was het devies. De overheid zette middels dit beleid de boeren aan tot drastische intensivering van de landbouwproductie. Ruilverkavelingen, kunstmest en bestrijdingsmiddelen verhoogden de productie steeds verder en stimuleerden een efficiënte werkwijze waardoor de werkgelegenheid in de landbouw sterk daalde  In 1984 werd nog 70% van het budget van de Europese Unie uitgegeven aan steun voor deze vorm van landbouw. Inmiddels is dat afgebouwd tot 40% van het budget en waarschijnlijk moet dit deel nog verder worden beperkt, onder meer vanwege de hoge kosten van het immigratiebeleid. Alle vernieuwingen aan het landbouwbeleid ten spijt, is het nog steeds desastreus voor zowel de landbouw zelf als de natuur in Europa.

Frank Berendse, emeritus hoogleraar aan Wageningen Universiteit, stelt in zijn brief in Nature vandaag dat het nieuwe Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) vanaf 2020 geheel anders moet worden ingericht om de toekomst van de Europese landbouw en natuur veilig te stellen. Hij pleit voor een nieuwe progressieve belasting op kunstmest, bestrijdingsmiddelen en geïmporteerd veevoer, afgerekend per eenheid landoppervlak. Wanneer deze heffingen voldoende progressief zijn, compenseren ze de lagere gewasopbrengsten door lagere productiekosten en een groter marktaandeel. Logischerwijs zullen de voedselprijzen stijgen, want tot op heden zijn de werkelijke kosten van vervuiling en het verlies aan biodiversiteit niet doorberekend in consumentenprijzen. Maar er is in de supermarkt wel een keuze, want werkelijk duurzame producten zullen minder kosten dan de producten die met hoge inputs van bijvoorbeeld bestrijdingsmiddelen zijn gemaakt.

Berendse pleit ervoor deze heffingen onder te brengen in een derde pijler van het GLB. Dit maakt het Europese landbouwbeleid evenwichtiger, omdat agrariërs die maatschappelijke diensten leveren, worden beloond (denk aan het onderhouden van heggen) en vervuilers betalen. Het zal leiden tot aanzienlijke, door prijs gedreven verschuivingen in de verkoop van duurzame producten. Dat maakt gezond en schoon voedsel betaalbaar voor iedere Europeaan. Bovendien zal elke stap die een agrariër zet in de richting van een verminderd gebruik van pesticiden, geïmporteerde soja of antibiotica direct beloond worden met een betere prijs, een grotere afzet en bredere maatschappelijke steun. De natuur- en milieuorganisaties in Nederland ondersteunen deze oplossing en pleiten voor een goede doorrekening van (sociaal-) economische effecten. Het gezamenlijke standpunt over de herziening van het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid is te vinden op deze website. Hier vindt u de link naar de brief in nature.

Tekst: Anthonie Stip & Titia Wolterbeek, De Vlinderstichting
Foto's: Hans Dekker, Saxifraga (leadfoto: akker in Frankrijk); Kars Veling; Jan van der Straaten, Saxifraga