De Bakelse Aa: Vismagneet door beekherstel
Stichting RAVONDe Bakelse Aa is een beek in Noord-Brabant nabij Helmond. De waterloop is door de jaren heen sterk veranderd. De beek werd in de 20e eeuw rechtgetrokken en voorzien van stuwen. Oorspronkelijk kwam de beek uit op de Aa, maar mondt sinds 1993 uit op een kanaal: de Zuid-Willemsvaart. In 2014 voerde Waterschap Aa en Maas grootschalige herstelwerkzaamheden uit; de beek kreeg een natuurlijker karakter met meanders en er kwamen vispassages. Daarnaast onderzoekt het waterschap of aangepast maaibeheer verder kan bijdragen aan de diversiteit van flora en fauna.
Om te kijken welke vissoorten zich in de Bakelse Aa thuis voelen, zijn in 2016 twee visexcursies georganiseerd door RAVON, IVN Bakel en Waterschap Aa en Maas. Samen met twintig vrijwilligers is er gevist met schepnetten en kleine zegens om zoveel mogelijk soorten te vangen. Tijdens de excursies troffen we een grote visdiversiteit met in totaal 19 soorten. Daaronder waren relatief veel soorten van plantenrijk water (zoals bittervoorn, kleine modderkruiper en snoek) en van stromend water (zoals winde, riviergrondel en alver). Alles bij elkaar werden er aanzienlijk meer soorten gevangen dan tijdens grootschalig visstandonderzoek in 2012. Ook in een traject waar vegetatie gespaard was gebleven bij het maaien werden nu meer soorten gevangen.
Heel bijzonder was de vangst van twee kopvoorns in de middenloop van de Bakelse Aa, net benedenstrooms de tweede vispassage vanaf de Zuid-Willemsvaart. Kopvoorns zijn kritische, stromingsminnende vissen met een voorkeur voor wateren met een natuurlijk karakter. In Noord-Brabant kent kopvoorn alleen populaties in de bovenlopen van de Dommel en de Mark. De verschijning in de Bakelse Aa is daarom opmerkelijk. Deze exemplaren zijn vermoedelijk afkomstig van de populatie uit de Limburgse Maas en zijn ruim 40 kilometer afgezakt via de Zuid-Willemsvaart, waarna ze in de Bakelse Aa geschikt en optrekbaar habitat vonden. We zijn benieuwd hoe de visstand in de Bakelse Aa zich verder ontwikkelt en we hopen dat we de kopvoorn hier vaker tegenkomen in de toekomst.
Tekst: Martijn Schiphouwer, RAVON & Marcel Cox, Waterschap Aa en Maas
Foto's: Harry Kuypers