Nederland, Populierenzwamland

De Populierenmelkzwam (Lactarius controversus), met zijn hoed van 10 tot wel 30 centimeter in doorsnede, valt vooral op door zijn forse formaat en omdat deze melkzwam meestal met meerdere exemplaren tegelijk tevoorschijn komt, soms zelfs in dichte clusters. De melkzwam heeft een korte stevige witte steel en een in aanvang wittige hoed, waarop later lichtroze tot rozerode vlekken verschijnen. Soms zijn de vlekken enigzins gerangschikt tot zones. Het hoedoppervlak is in vochtige toestand kleverig. De plaatjes zijn eerst crèmewit maar worden spoedig roze. Bij beschadiging van de plaatjes komt overvloedig wit melksap vrij, dat brandend scherp van smaak is. Het witte melksap verkleurt aan de lucht soms iets geel. Bij indrogen laat het melksap grijsgroene vlekken achter op de plaatjes. Al met al een opvallende lichtgekleurde forse paddenstoel die ter grootte van een soepbord in groepen sterk de aandacht trekt. De Populierenmelkzwam leeft, zoals zijn Nederlandse naam aangeeft, in symbiose met allerlei soorten Populieren (Populus spec), maar ook met Kruipwilg (Salix repens). In de duinen geldt de Kruipwilg als belangrijkste boompartner, meer nog dan de hier veel voorkomende Witte abeel (Populus alba). Soms worden Populierenmelkzwammen zelfs op hoge duinvlaktes gevonden, als er maar Kruipwilg te vinden is.

Controversieel

Overal waar Populieren en Kruipwilgen zijn te vinden, maak je kans op Populierenmelkzwammen, soms zelfs in de stad. Waar beide boomsoorten ontbreken komen geen Populierenmelkzwammen voor. Van zware grondsoorten zoals kleigrond worden ze meer gemeld dan van zandgrond. Dat is op het verspreidingskaartje goed te zien. Lange lijnvormige elementen, kenmerkend voor een groot deel van het oude Nederlandse cultuurlandschap zoals de dijken langs de grote rivieren, kanalen en wegen, zijn veelal beplant met lange rijen Populieren. Dat zijn de plaatsen waar je een goede kans maakt op Populierenmelkzwammen. Ook bepaalde populierenlanen staan bekend om hun Populierenmelkzwammen. Toch is het moeilijk voorspelbaar waar en wanneer ze tevoorschijn komen. Soms lijken de omstandigheden gunstig maar blijven ze weg. Op bekende standplaatsen kunnen ze jaren overslaan, alvorens ineens weer in aantal te verschijnen. Misschien dat deze melkzwam daarom zijn wetenschappelijke soortnaam "contoversus" heeft gekregen. Zo kwamen er in de buurt van Alkmaar in 2009 na een droge septembermaand op verschillende locaties onverwacht veel Populierenmelkzwammen tevoorschijn. De locaties bevonden zich rond een parkeerplaats en op een vijftal plaatsen langs het Noord-Hollands kanaal. Beide locaties kenmerken zich door de aanwezigheid van rijen Populieren op voedselrijke klei. Op de betreffende locaties waren nooit eerder Populierenmelkzwammen gezien. Tot op de dag van vandaag werden ze er ook niet meer gevonden.    

Tekst en foto's: Martijn Oud, Nederlandse Mycologische Vereniging