Usutuvirus voor het eerst vastgesteld bij merels en laplanduilen in Nederland

Het Usutuvirus is een vogelvirus dat al geruime tijd voorkomt in Europa. Sinds augustus zijn bij het DWHC meer dan 40 meldingen binnengekomen van sterfte onder merels in Nederland. Deze verhoogde sterfte is met name waargenomen in enkele gebieden in Noord-Brabant, Gelderland en Limburg. Ook zijn gehouden laplanduilen gestorven, waarvan een aantal vogels zijn onderzocht bij het Veterinair Pathologisch Diagnostisch Centrum (VPDC) van de faculteit Diergeneeskunde (Universiteit Utrecht). Monsters van zowel de merels als de laplanduilen zijn naar het Erasmus MC gestuurd voor onderzoek naar het Usutuvirus. Het is bekend dat dit virus verhoogde sterfte bij deze vogels kan veroorzaken. Bovendien is onlangs in Noordrijn-Westfalen, aan de grens met Nederland, het Usutuvirus vastgesteld. In België is ook een verhoogde sterfte onder merels gemeld.

Usutu bij levende merels

Daarnaast is dit virus in Nederland gevonden bij een tweetal levende merels. Deze merels werden gevangen voor monsterafname in het kader van een studie van Erasmus MC en het Vogeltrekstation NIOO-KNAW waarin het vóórkomen van zogenaamde zoönotische virussen in wilde vogels in Nederland wordt onderzocht.

Vijf organisaties, DWHC, Erasmus MC, Sovon, Vogeltrekstation en VPDC, werken nauw samen om ongewone sterfte en de aanwezigheid van ziektes bij vogels snel in beeld te kunnen brengen. Om de verspreiding van dit virus goed te kunnen volgen, is het belangrijk zieke en dode wilde vogels te melden bij Sovon of DWHC. Vogelringers aangesloten bij het Vogeltrekstation nemen de komende weken extra monsters van gevangen merels om de verspreiding van het Usutuvirus te kunnen vaststellen.

Achtergrond

Het Usutuvirus is een zogenaamd arbovirus dat bij vogels voorkomt. Dit virus is de afgelopen decennia herhaaldelijk in Europa bij vogels vastgesteld, namelijk in Spanje, Italië, Kroatië, Hongarije, Oostenrijk, Zwitserland, Tsjechië en Duitsland.

Het Usutuvirus veroorzaakt sterfte bij zangvogels en uilen, waarbij vooral uitgebreide sterfte optreedt bij merels, huismussen en laplanduilen. Mogelijk komt het ook bij andere zangvogels en uilen voor.

Mensen

Het is zeer uitzonderlijk dat mensen besmet raken. Het virus wordt door steekmuggen, voornamelijk uit het geslacht Culex, overgedragen. In Europa zijn tot nu toe vijf patiënten met het Usutuvirus bekend, ondanks grootschalige uitbraken bij vogels. Bij drie van deze patiënten was het immuunsysteem verzwakt.

Maatregelen voor het  hanteren van (dode) vogels veranderen niet. Hiervoor gelden de normale hygiënische maatregelen.

Tekst: DWHC; Erasmus MC; Sovon; Vogeltrekstation NIOO-KNAW; VPDC
Foto's: Koos Dansen; Margriet Montizaan