Nieuwe uitbraak van salamanderdodende ziekte in België

Na een recente nieuwe uitbraak in Duitsland, doet deze nieuwe broeihaard in Wallonië de ongerustheid toenemen over de snelheid en de afstand waarmee de Aziatische schimmelziekte zich verspreidt. Eerdere besmettingen in België deden zich voor in Duffel, Eupen, Robertville en Luik, allemaal minstens 70 kilometer verwijderd van de nieuwe vindplaats.

De ziekte werd nu al aangetroffen in België, Duitsland en Nederland. Vooral in Nederland was de ravage enorm: daar heeft de schimmel in enkele jaren tijd 99 procent van de populatie Vuursalamanders uitgeroeid. Sindsdien is gebleken uit laboratoriumexperimenten én gevallen op het terrein dat bijna alle salamandersoorten kunnen sterven aan de gevolgen van de ziekte.

Het wordt alsmaar duidelijker dat de ziekte verder oprukt vanuit Nederland en dat het front zich momenteel in België bevindt. Wanneer de ziekte kwetsbare populaties in de Alpen of de Pyreneeën bereikt, dan betekent dat de doodsteek. De schimmelziekte kan zich verspreiden via het schoeisel van wandelaars, maar ook via bestaande privé-collecties of via recent geïmporteerde Aziatische salamanders. De tijd dringt om gepaste maatregelen te nemen.

In een brief (op 8 februari) aan de Europese Commissie vroegen 28 natuurorganisaties (waaronder ook Natuurpunt en Stichting RAVON) en 17 wetenschappelijke instellingen om dringend de maatregelen uit te voeren die aanbevolen worden door het gerenommeerde comité van de “Conventie van Bern”, dat instaat voor het behoud van wilde dier- en plantensoorten in Europa.

Zo is er dringend meer onderzoek nodig naar de manier waarop de ziekte zich voortplant en wat gedaan kan worden om ze te stoppen. Ook wat de verspreiding betreft is er nog veel onduidelijkheid. Mogelijk kennen we enkel de toevalstreffers en is de ziekte veel wijder verspreid dan tot nu aangenomen werd. Verder zijn hygiëneprotocols en noodactieplannen nodig, en moet Europa (of België) in navolging van Zwitserland en de Verenigde Staten een importverbod instellen voor Aziatische salamanders.  

De brandbrief vond gehoor bij de Commissie. In hun antwoord geven de bevoegde Commissarissen aan dat ze zich bewust zijn van het probleem en in lijn met de aanbevelingen van de Conventie van Bern maatregelen zullen ondernemen. Een studieopdracht moet meer concreet maken welke maatregelen nodig zijn.

De oproep vond ook in België weerklank. Op initiatief van minister van Leefmilieu Marghem werd in België ondertussen een werkgroep opgericht waarin zowel Vlaams, Waalse, Brussels als federale administraties vertegenwoordigd zijn. Ook Natuurpunt, Natagora en de Universiteit van Gent zijn vertegenwoordigd in de werkgroep.

Deze confrontatie met een nieuwe broeihaard toont in elk geval aan dat er geen tijd te verliezen is om concrete acties op te starten.

Meer informatie: www.natuurpunt.be/salamanderziekte

Wat kunnen burgers doen?

• Bezoek je bossen of natuurgebieden, poets en droog je schoenen dan voordat je op een andere locatie gaat wandelen. Zorg ervoor dat je modder verwijdert of laat opdrogen.
• Zie je verdachte dode salamanders waarvan de doodsoorzaak niet meteen kan worden vastgesteld (dus geen verkeerslachtoffers): neem foto’s en noteer het aantal dieren, de soort, de locatie en het tijdstip.
  In Vlaanderen: neem contact op met een dierenarts in de buurt en vries de dieren apart van elkaar in. Met bij elk dier de details van de vondst worden ze tot slot naar de UGent getransporteerd voor verder onderzoek. Melden doe je op meldpuntziekeamfibieen@ugent.be.
  In Nederland, neem contact op met RAVON, ziektes@ravon.nl, 024-7410600.

Tekst: Anke Geeraerts, Natuurpunt
Foto: Frank Pasmans; Wim Dirckx