Opnieuw vlinders gewekt uit winterslaap

Op die warme zonnige maandag 25 januari, toen het in Maastricht zelfs meer dan 16 graden werd, werden bijna 80 vlinders doorgegeven aan Waarneming en Telmee. Er zijn vast en zeker nog veel meer vlinders actief geweest, want niet elke vlinder wordt gezien en niet iedereen geeft het door als hij of zij een vlinder tegenkomt. Het is niet verrassend dat de waarnemingen allemaal betrekking hebben op de vijf soorten die in de winter als vlinder aanwezig zijn. Vier daarvan gaan in winterslaap en de atalanta is pas sinds kort een overwinteraar.

Vroeger, en dan spreken we over tot een jaar of 20 geleden, was atalanta een trekvlinder die in september en oktober Nederland verliet en naar het zuiden vloog. Ook toen was er heel af en toe eentje die hier achterbleef, maar dat waren echte uitzonderingen. Inmiddels praten we niet meer over een enkele vlinder die het probeert, maar om heel veel atalanta’s. Ze hebben geen winterslaap en kunnen dus niet tegen strenge vorst, maar een graad of vijf onder nul, zoals vorige week, zullen de meeste wel overleven. Wel geldt natuurlijk dat, als het warm is en ze actief zijn, ze energie nodig hebben om niet uitgeput te zijn als ze zich in het voorjaar moeten gaan voortplanten.

Datzelfde geldt in nog sterkere mate voor de vier soorten die hier al van oudsher overwinteren (citroenvlinder, dagpauwoog, kleine vos en gehakkelde aurelia). Zij hebben wel een winterslaap en kunnen dan ook goed tegen een graad of twintig vorst, maar het in winterslaap gaan en het er weer uit ontwaken kost enorm veel energie. Nu de vlinders in november nog niet in winterslaap konden vanwege de hoge temperatuur en rond kerst ook weer actief waren door het warme en zonnige weer kan deze (voorlopig) laatste warme periode voor een heel aantal wel eens funest zijn. Het is de vraag of we deze warme winter terug zullen kunnen zien in de aantallen die dit voorjaar gaan rondvliegen. Doordat er al meer dan 25 jaar honderden vaste routes wekelijks worden geteld in het kader van het Landelijk Meetnet Vlinders, zullen we dat in de resultaten terug kunnen zien.

Tekst en foto’s: Kars Veling, de Vlinderstichting (leadfoto: citroenvlinder)