Het Purpertrechtertje, terug van weggeweest

Bericht uitgegeven door de Nederlandse Mycologische Vereniging [land] op [publicatiedatum]

Het aantal soorten paddenstoelen dat uit Nederland bekend is, groeit gestaag. In de laatste editie uit 2013 van de Standaardlijst van Nederlandse Paddenstoelen staan ruim 5.000 soorten vermeld, tegen ongeveer 3.500 uit de voorlaatste editie uit 1995. Toch lijken er ook soorten uit ons land te verdwijnen. Soorten die wel uit ons land bekend zijn, maar die sinds 1988 niet meer zijn waargenomen, staan in de categorie “Verdwenen” op de Rode Lijst van 2008.

Verdwenen en teruggevonden
Een voorbeeld hiervan is het Purpertrechtertje (Omphalina demissa). Ook op de online verspreidingsatlas staan geen recente waarnemingen van deze soort. Afgelopen weekend is hij echter weer gevonden, in twee lanen op landgoed De Wiersse, tussen Vorden en Ruurlo. In beide gevallen groeiden enkele exemplaren direct langs een weinig bereden zandweg, geflankeerd door loofbomen. Ook in beide gevallen stonden de paddenstoeltjes in de spatwaterzone direct langs het pad, op kaal zand. Niet direct een bijzondere standplaats dus, hoewel schijn ook hier misschien bedriegt, want beide betreffende lanen produceren meer zeldzame soorten paddenstoelen.

Overal zeldzaam
Bij nazoeken blijkt het Purpertrechtertje ook op de oude Rode Lijst van 1989 in de categorie “verdwenen” te staan. In de vorige Standaardlijst van de Nederlandse paddenstoelen, uit 1995, wordt vermeldt dat het Purpertrechtertje ooit bij Hilversum, Drunen en Eindhoven is gevonden maar sinds 1974 niet meer is waargenomen. Helemaal nauwkeurig is dit niet want op het verspreidingskaartje staat duidelijk aangegeven dat het Purpertrechtertje in 1987 werd waargenomen. De lange periode van 41 jaar met slechts één waarneming, maakt de hernieuwde kennismaking met het Purpertrechtertje wel heel bijzonder.

Ecologisch is er maar weinig bekend over het Purpertrechtertje. Het is bekend dat ze zijn te vinden op de bodem onder loofbomen en daar zullen we het (voorlopig?) mee moeten doen.

Het Purpertrechtertje komt alleen in Europa voor maar is daar overal zeldzaam.

Oorzaak onbekend
Je vraagt je onwillekeurig toch af waarom zo’n soort als het Purpertrechtertje zich dan zo lang niet laat zien. Is hij misschien te onopvallend? Onwaarschijnlijk; weliswaar is het een kleine paddenstoel, maar ook weer niet heel klein, en de kleuren zijn beslist opvallend: purperbruine hoed en steel en oudroze lamellen. Ook het biotoop van de recente vondsten is in ons land niet zo zeldzaam. Bovendien is bij mycologen bekend dat zulke lanen interessant kunnen zijn voor paddenstoelen, en het gaat dan ook om een relatief goed onderzocht biotoop. Kortom we weten het eigenlijk niet. Maar uit de categorie “Verdwenen” kan een soort geschrapt worden. Welkom terug!

Tekst en foto: Nico Dam, Nederlandse Mycologische Vereniging