Zijn paddenstoelenrijke buitenplaatsen toekomstbestendig?

Bericht uitgegeven door de Nederlandse Mycologische Vereniging [land] op [publicatiedatum]

Kastelen en buitenplaatsen zijn niet alleen belangrijk uit cultuurhistorisch oogpunt maar ook vanwege de aanwezige natuur. De oude parkaanleg met zijn waterpartijen, grasvelden en lanen biedt een leefomgeving aan vele zeldzame dieren, planten en paddenstoelen. Belangrijk in dit verband is ook het toegepaste onderhoud om buitenplaatsen in hun oorspronkelijke staat te houden. Vooral de lanen en grasvelden staan bekend om hun rijkdom aan paddenstoelen. Het beheer ervan kost geld, veel geld. Of in de toekomst de kosten van een verantwoord beheer gedragen kunnen worden is nog maar zeer de vraag.

Buitenplaatsen zeer belangrijk voor paddenstoelen
Buitenplaatsen zijn oases van rust in onze jachtige tijd. In het verre verleden zullen de vele kenmerkende paddenstoelen die er voorkomen ook buiten de historische lanen en buitenplaatsen te vinden zijn geweest. Door de verzuring en vermesting sinds de jaren zestig van de vorige eeuw werden deze teruggedrongen tot enkele bescheiden gebiedjes waar ons historisch erfgoed een groot onderdeel van uitmaakt.

Belangrijke voorbeelden van paddenstoelrijke historische kastelen en buitenplaatsen zijn landgoed Nyenrode te Breukelen, het nabijgelegen Günterstein, Huys ten Donck bij Ridderkerk, landgoed Groeneveld bij Baarn, Schaep en Burg bij ’s Gravenland. Het park van kasteel Nyenrode is wat de Nederlandse Mycologische vereniging betreft zelfs kroonjuweel nummer 1 in Nederland vanwege het voorkomen van vele Rode Lijstsoorten. De NMV heeft een brochure samengesteld waarin tekst en uitleg wordt gegeven over hoe dit is ontstaan en het belang ervan wordt toegelicht.

De Nederlandse Kastelenstichting
De Nederlandse Kastelenstichting (NKS) maakt zich in haar blad Kasteel en Buitenplaats (nr. 49) echter zorgen over de toekomst. Op een enkele scepticus na zijn de meeste mensen en de belangrijkste instituten (Verenigde Naties, de Wereldbank, het IMF, de Europese Commissie) er van overtuigd dat het klimaat aan het veranderen is en dat de mens daar een belangrijke rol in speelt. De veranderingen gaan geleidelijk maar op de iets langere termijn zullen de gevolgen enorm kunnen zijn. Deze problematiek lijkt weinig te maken te hebben met de zorg voor onze monumenten en nationaal erfgoed zoals kastelen en buitenplaatsen maar niets is minder waar.

Waar gaat het overheidsgeld in de toekomst naartoe?
In de toekomst zullen er door klimaatveranderingen grote ruimtelijke ingrepen met bijbehorende kosten noodzakelijk blijken. Dijkverzwaring, waterberging en drinkwatertekorten om maar wat te noemen. Als er gekozen moet worden tussen hogere dijken om te voorkomen dat Amsterdam of Rotterdam onder water komen te staan of ons nationaal erfgoed zoals landgoederen met hun historische gebouwen dan is de keuze snel gemaakt.

Extra kosten nemen toe
Direct heeft ons klimaat natuurlijk ook invloed. De verwachting is dat de zomers warmer, natter en extremer worden met meer grote stormen. Dit heeft grote gevolgen voor de natuur van kastelen en buitenplaatsen. De natuur die zich kenmerkt door de parkaanleg speelt vaak een hoofdrol door de vele zeldzame dieren, planten en paddenstoelen die hier te vinden zijn. Het behoud hiervan zal door de veranderende weerspatronen steeds ingewikkelder en duurder worden. Of deze kosten te zijner tijd gedragen kunnen worden of dat er andere prioriteiten zullen worden gesteld die ten koste gaan van de instandhouding en beheer van kastelen en buitenplaatsen laat zich raden.

Tekst en foto’s: Martijn Oud, Nederlandse Mycologische Vereniging