Franse veldwesp rukt op, maar tot nu toe gemiddeld wespenjaar
De NatuurkalenderBericht uitgegeven door De Natuurkalender [land] op [publicatiedatum]
Uit de jaarlijkse rondgang langs wespenbestrijdingsdiensten uit het hele land blijkt dat de Franse veldwesp sterk in aantal toeneemt. Deze warmteminnende soort profiteert van de stijgende temperaturen. In Zeeland zou dit jaar zelfs sprake zijn van een twee keer zo groot aantal meldingen als normaal. Op basis van het aantal meldingen van wespennesten lijkt het tot zo ver een beduidend beter wespenjaar te zijn dan de voorgaande jaren. Er is sprake van een iets meer dan gemiddeld wespenjaar. Vanaf aankomende week zal de wespenoverlast gaan toenemen. Het is nog onduidelijk of de zwaarste zomerstorm ooit met de werksters en nesten heeft gedaan.
Vorige week werd door diverse media gemeld dat de wesp aan het uitsterven is. Op basis van de jaarlijkse rondgang langs een groot aantal wespenbestrijdingsdiensten uit alle delen van het land blijkt dat dit echter in het geheel niet het geval is. De afgelopen jaren hebben we wel diverse ‘slechte’ wespenjaren gehad. Vorig jaar werden in grote delen van het land weinig tot zeer weinig wespennesten gemeld. Door het koelere voorjaar dit jaar ten opzichte van het zeer warme voorjaar van 2014 kwamen de wespenmeldingen dit jaar twee tot drie of zelfs vier weken later op gang dan vorig jaar. Vanaf de hittegolf begin deze maand nam het aantal meldingen snel toe.
Iets meer dan gemiddeld
Dit jaar wordt ten opzichte van vorig jaar door bijna alle benaderde bestrijders een vrij tot zeer sterke toename van het aantal wespennestenmeldingen gezien. In de omgeving Gieten heeft Hoekstra Ongediertebestrijding 3 tot 4 keer zo veel meldingen als vorig jaar. Wilka Systems & Services in Hogezand–Sappemeer en omgeving in Groningen meldt dat ze het stervensdruk hebben en classificeren dit jaar als iets beter dan gemiddeld. Vermin Control, actief in Friesland, Drenthe en Overijssel meldt ook veel meer meldingen dan voorgaande jaren. Ten opzichte van vorig jaar zo’n 40% meer. Van Top Ongediertebestrijding op de Veluwe heeft nu al meer nesten gemeld gekregen dan het hele vorige jaar. Wespenbestrijding Gelderse Vallei in Ede en omstreken heeft daarentegen niet heel veel meldingen. Door Betuon, in de aangrenzende Betuwe worden zeker niet meer nesten gemeld in vergelijking met het slechte vorige jaar, eerder nog minder. Aan de oostkant van Brabant heeft Ansems Plaagdierbestrijding het druk met de wespen, 10% meer meldingen dan normaal maar het is nog maar net begonnen. In Stein, Zuid-Limburg is het bij Move-it rustiger dan vorig jaar maar vorig jaar was dan ook geen echt slecht jaar. In het zuidwesten van ons land, in Zeeland, is het bij Traas Ongediertebestrijding een normaal jaar, vergelijkbaar met voorgaande jaren. Iets noordelijker in West-Brabant ‘vliegen de wespen goed, een vrij gemiddeld jaar’ volgens Faunacontrol. Vorig jaar waren er 80% minder meldingen. Ook in Hoofddorp zijn volgens Ongediertebestrijding Schildwacht de wespen lekker bezig, een lichte toename ten opzichte van vorig jaar dat toen een normaal jaar was. Alles bij elkaar genomen karakteriseren we 2015 als een iets meer dan gemiddeld wespenjaar.
Franse veldwesp neemt toe
In ons land komen meerdere soorten wespen voor. De laatste jaren wordt er door steeds meer bestrijders melding gemaakt van Franse veldwespen. Ook dit jaar lijken er weer meer veldwespen te zijn dan normaal. In Zeeland zijn er zelfs twee keer zoveel meldingen van Franse veldwespen dan normaal. Deze van origine zuidelijke wespensoort profiteert zeer waarschijnlijk van de stijgende temperaturen in ons land. In de noordwestelijke helft van het land wordt de veldwesp nog maar weinig gezien. De Franse veldwesp heeft een wat smaller lichaam met duidelijk langere achterpoten. De voelsprieten zijn aan het einde licht gebogen. De Franse veldwesp is minder agressief dan de Duitse en gewone wesp. De nesten worden beduidend minder groot dan die van bijvoorbeeld de Duitse of gewone wesp. Voor bestrijders is de Franse veldwesp echter veel lastiger te bestrijden omdat er vaak meerdere nesten dicht bij elkaar in de buurt zitten. In een geval bleken op 1 dak zo’n 15 nesten te zitten. Vorig jaar moesten veel wespenbestrijders opvallend vaak na een bestrijding terugkomen omdat er toch nog nesten zaten. In veel gevallen zal dit om Franse veldwespen gegaan zijn waarbij de nabijgelegen nesten over het hoofd zijn gezien.
Weer bepaalt aantal wespen, effect zomerstorm?
Het laatste echte wespenjaar was 2009. Sindsdien zijn de aantallen niet meer hoog geweest. Zeer waarschijnlijk waren de (extreme) weersomstandigheden hier verantwoordelijk voor. Niet de bestrijdingsmiddelen die vorige week opgevoerd werden als verklaring voor de geleidelijke achteruitgang van de wesp. Het lage tot zeer lage aantal wespen in grote delen van Nederland vorig jaar schrijven we toe aan extreme regenbuien eind mei waarbij in een uur meer dan 50 millimeter regen viel. Bestrijders in gebieden met zware neerslag meldden van het ene op het andere moment een enorme daling van het aantal meldingen van wespennesten. In gebieden waar die buien niet overtrokken zoals bijvoorbeeld Zeeland, was vorig jaar een aardig wespenjaar. Een enquête onder ruim 50 bestrijdingsdiensten liet zien dat 24% veel minder meldingen had dan normaal, 42% had minder meldingen dan normaal, 25% had een normaal aantal meldingen en maar 5% had meer dan normaal. Niemand gaf aan dat ze veel meer meldingen hadden binnen gekregen. Nu is de vraag wat de zwaarste zomerstorm ooit gemeten die gisteren over ons land trok met de wespen heeft gedaan. Het vermoeden is dat vooral de neerslagintensiteit bepalend is. Het is echter nog onduidelijk hoe zwaar de buien zijn geweest. Als de windsterkte ook bepalend is dan moet de zomerstorm een flink effect gehad hebben. De komende weken zal dat duidelijk worden.
In 2010 en 2012 waren er ook weinig wespen. In 2012 werden de koninginnen al in januari gewekt door zeer hoge temperaturen waarna in februari een extreme vorstperiode optrad. Vervolgens een extreem warme maartmaand met een koude april. Veel koninginnen hebben het dat voorjaar niet overleefd. 2011 was weer een gemiddeld jaar en 2010 had vooral in het oosten lage aantallen waarschijnlijk door lage temperaturen met nachtvorst in april.
Wesp demonteert een gevangen zweefvlieg en brengt de eiwitrijke stukken naar haar nest (film: Arnold van Vliet)
Overlastperiode begint
Inmiddels beginnen op verschillende plaatsen de wespen al lastig te worden. De echte overlast zal dit jaar vooral in augustus plaats vinden. Momenteel zijn de werksters nog zeer druk bezig met het vangen van insecten zoals (zweef)vliegen, steekmuggen en langpootmuggen die ze voeren aan hun larven (zie bovenstaand filmpje waarin een wesp een zweefvlieg demonteert en in stukken naar haar nest brengt). Mensen die de afgelopen dagen gebarbecued hebben, kregen mogelijk wat wespen op bezoek. Waarschijnlijk waren die vooral geïnteresseerd in het vlees. Een mooie voedselbron voor hun larven. Uit de wetenschappelijke literatuur blijkt dat Duitse wespen gemiddeld anderhalf insect per uur vangen. Een nest met 5.000 werksters kan dan vele tienduizenden insecten per dag verorberen. Een wespennest in de buurt brengt dus ook allerlei voordelen met zich mee.
Tekst: Arnold van Vliet en Wichertje Bron, De Natuurkalender, Wageningen University
Foto's: Pieter van Breugel, Saxifraga; Arnold van Vliet
Film: Arnold van Vliet