Fossielenketting van het strand

Bericht uitgegeven door Ecomare [land] op [publicatiedatum]

Een bijzonder voorwerp, niet alleen door de inhoud maar ook door de vormgeving. Jetske Veenstra kwam vorige week met een bijzondere ketting naar Ecomare. Van bruine wervels en vreemde spoelvormige botjes die ze in 2012 bij strandpaal 9 op Texel had gevonden, had ze een mooi sieraad laten maken. Nu wilde ze heel graag weten wat ze eigenlijk precies om haar nek had hangen.

Vissen
Ecomare-conservator Arthur Oosterbaan bracht de fossiele botjes voor haar op naam. De spoelvormige botjes waren cleithra van schelvissen. Dat zijn verdikte botjes uit het kieuwdeksel van deze kabeljauwachtige. Door hun dikte blijven ze vaker als fossiel bewaard dan andere visbotten, die meestal dun en breekbaar zijn. De wervels uit Jetske’s ketting zijn ook van vissen afkomstig. Ze kunnen van schelvissen zijn, maar ook van tonijnen, kabeljauwen of andere grotere vissen. Zulke visbotjes worden wel vaker gevonden op de Nederlandse Noordzeestranden, vooral bij aflandige wind.

Fossiel
Hoe oud deze visbotjes zijn is niet duidelijk. In een artikel in het blad Cranium van de Werkgroep Pleistocene zoogdieren vermelden Ecomare-conservator Arthur Oosterbaan en Ivo Mol dat de cleithra van de Nederlandse Noordzeestranden mogelijk uit de Eemtijd stammen. Dat is de warme periode tussen de laatste en de voorlaatste ijstijden, zo’n 100.000 jaar geleden. Het was toen nog wat warmer dan tegenwoordig. Maar het is ook mogelijk dat ze uit de warme periode na de laatste ijstijd stammen, het Holoceen. Dan zouden ze minder dan 10.000 jaar oud zijn.

Berentanden
Als je niet beter wist zou je denken dat de ketting van fossiele tanden gemaakt is. En zo groot en bruin als ze zijn lijken het wel berentanden uit de ijstijd! Dat zou helemaal bijzonder zijn geweest. Bij paal 9 op Texel kun je botten van grote zoogdieren uit de laatste ijstijd vinden. In die tijd liepen hier beren rond, er zijn botten van gevonden. Maar berentanden zijn veel steviger dan de botjes uit de ketting van Jetske. Ze hebben bovendien een harde glazuurlaag. Helaas dus geen berentanden, maar ook met fossiele visbotten is het een prachtige ketting!

Bijzonder
Jetske Veenstra is een creatief mens. Ze heeft een bedrijf 'Sterreke' opgericht, voor bijzondere vieringen en spelen met muziek. Het was dus wel te verwachten dat ze iets bijzonders met haar vondsten heeft gedaan. Het komt niet vaak voor dat iemand een ketting van fossiele visbotten laat maken, anders dan van haaientanden.

Meer weten?
In de digitale encyclopedie van Ecomare kun je meer vinden over de geschiedenis van de Noordzee en de dieren die er in die tijden leefden. In het tijdschrift Cranium is meer te lezen over cleithra.

Tekst: Ecomare
Foto's: Ecomare; H.L. Todd & G.B. Goode