Dassenkalender juli: Voedseltochten en loopsporen

Bericht uitgegeven door de Zoogdiervereniging [land] op [publicatiedatum]

Naar het dieet van dassen is veel onderzoek gedaan. En ook al is de das een alleseter, in de Nederlandse situatie lijken regenwormen een groot deel van het jaar favoriet. Dassen hebben echter een neusje om over te schakelen op andere voedselbronnen als ‘de tijd rijp is’.

Bessen en rupsen
In een van de Drentse onderzoeksgebieden weten de dassen bijvoorbeeld feilloos wanneer de bessen van de Amerikaanse trosbosbes in het Fochteloërveen rijp zijn. Bij een aantal struiken zit de dichtstbijzijnde burcht op behoorlijke afstand en de rest van het jaar zie je nooit sporen in de omgeving, maar in augustus lijkt het wel een snelweg. De onderste vijftig centimeter van de struiken worden systematisch afgezocht. De nog onrijpe bessen worden overgeslagen. Het gebeurt ook wel eens dat de das te lui is om terug te lopen naar de burcht en gewoon onder de struik op wat pijpestrootjes de dag doorbrengt.

Een ander bekend fenomeen vindt plaats in piekjaren van de grote en kleine wintervlinder. In het voorjaar vreten miljoenen rupsen de eiken kaal, waarbij de dassen zich op hun beurt te goed doen aan de op de grond vallende rupsen. Ze hoeven daarbij tijdelijk de omgeving van de burcht niet eens te verlaten vanwege de overvloed aan proteïnen.

Mais
Een ander bekend voorbeeld van een tijdelijke voedselbonanza voor dassen is mais. Als de kolven bijna rijp zijn, schakelen dassen graag over op deze voedselrijke planten. Soms graven ze zelfs een tijdelijke burcht in een maisperceel en gaan ze te midden van het eten wonen. Het lijkt alsof dassen met hun poot onder tegen de stengel duwen waardoor de plant knakt. De kolf is dan binnen handbereik en vervolgens worden de voedzame maiskorrels met de tanden van de kolf gerist.

Schadevergoeding
Voor agrariërs is dat minder leuk, al blijft de schade die hierdoor in maispercelen ontstaat meestal beperkt tot enkele honderden euro’s die grotendeels wordt vergoed door het Faunafonds. Veel agrariërs vinden het echter onacceptabel dat er sprake is van een zogenaamd behandelbedrag van 300 euro. Ook de soms moeizame elektronische melding van schade leidt nog wel eens tot ergernis. Een klankbordgroep waarin het Faunafonds samenwerkt met LTO, NMV en NFO heeft zich over deze problematiek gebogen. Eind dit jaar worden er volgens het Faunafonds verbeteringen doorgevoerd. De provincie Limburg heeft als eerste provincie toegezegd het behandelbedrag bij een terechte claim terug te betalen.

Egels
Naast bovengenoemde voedselbronnen weet een das zich ook prima te redden met larves van langpootmuggen (emelten) en meikevers (engerlingen). Bij het zoeken naar emelten en engerlingen, ontstaan vaak typische kuiltjes in de grond. Ook wel snuitputjes genoemd. Daarnaast staan kevers, nestjonge muizen en ratten, valfruit, eikels, jonge vogels en egels op het menu. Als een van de weinige predatoren is de das in staat een egel te verschalken. Maar het is ook weer niet zoals wel eens wordt beweerd dat dassen de oorzaak zijn van de achteruitgang van de egel. Uit diverse buitenlandse studies blijkt dat dassen zich relatief gemakkelijk aan lijken te passen. In droge landen als Portugal en Spanje leven dassen bijvoorbeeld vooral van insecten en op plantaardig materiaal in plaats van wormen.

Loopsporen
Bij de wat langere voedseltochten van dassen neemt de kans op het vinden van mooie loopsporen toe. Vooral op natte zandpaden kunnen dassen die op weg zijn naar zo’n tijdelijke voedselbron soms honderden meters gevolgd worden. Hierbij is goed af te leiden in welke gang een das onderweg is. In het algemeen kun je zeggen dat bij de gangen met een lagere snelheid zoals stap en een sukkeldrafje (de favoriete gang van een das bij het afleggen van langere afstanden) de afdruk van de voor- en achterpoot elkaar geheel of gedeeltelijk overlappen. Bij een galop staan de prenten in groepjes van drie of vier bij elkaar en neemt de afstand tussen de passen behoorlijk toe.

Jaar van de das
De Zoogdiervereniging en Das&Boom hebben 2015 uitgeroepen tot Jaar van de Das. Kijk voor meer informatie op www.jaarvandedas.nl.

Via www.volgdedas.nl is het wel en wee van een dassenfamilie te volgen op een Drentse dassenburcht. Op de burcht zijn in totaal vijf jongen te zien. Het lijkt er op dat het om twee verschillende nesten gaat. De dassen zijn ook ’s middags rond theetijd regelmatig buiten de burcht te zien.

Tekst: Aaldrik Pot, Zoogdiervereniging & Staatsbosbeheer
Foto's: Rasbak, CC BY-SA 3.0-licentie; Aaldrik Pot, Zoogdiervereniging & Staatsbosbeheer