Verborgen eeuwenoude laan Landgoed Weleveld in ere hersteld
BosgroepenBoom na boom staat netjes in het gelid. Aan elke kant van de weg een rij, en soms wel twee. Beschut onder het dak van groen loof lijk je eindeloos te kunnen kijken. In de verte worden de contouren van een statig landhuis steeds een beetje meer zichtbaar.
Lanen horen bij een landgoed
Zo heeft het er op Landgoed Weleveld misschien ook wel uitgezien, honderden jaren geleden. Zo’n lange rechte laan (pdf: 2,8 MB) doet ontegenzeggelijk iets met de uitstraling van een landgoed. Niet gek dat op Nederlandse landgoederen en buitenplaatsen vanaf de zeventiende eeuw veel lanen werden aangeplant. Onnatuurlijk recht natuurlijk, zo’n klassieke laan, met steeds maar weer dezelfde bomen op gelijkmatige afstand in een rij. Toch zijn lanen heel erg waardevol voor de natuur.
Goed voor de natuur
Het meeste bos in Nederland werd vanaf halverwege de negentiende eeuw aangeplant: veelal productiebossen die zelden de kans kregen om oud te worden. Anders is dat voor lanen. Hoewel het hout heus weleens geoogst werd, zijn lanen niet primair aangeplant voor productie. Daardoor zijn veel lanen oud. Ze hebben holten, spleten en loszittende schors en dat is fantastisch voor de biodiversiteit. Insecten kruipen in alle hoeken en gaten. Sommige vleermuizen kramen of overwinteren in natuurlijke holten, vogels nestelen er. Ook allerlei kevers, paddenstoelen, korstmossen en mossen zijn ervan afhankelijk: het aftakelende, dode hout, maar ook van de bodems, die vaak ongestoord zijn.
Historische laan wordt zichtbaar door droogte
Eeuwen geleden verbond ook op Landgoed Weleveld een imposante laan het huis met de buitenwereld — wel vijfhonderd meter lang. Dat duurde tot 1804, toen het huis werd afgebroken en de oprijlaan haar functie verloor en werd omgevormd tot akkerland en bosgebied. Het was een langgekoesterde wens van de eigenaresse, Carleen Kwint-Hänisch ten Cate, de historische laan weer in oude glorie te herstellen. Alleen wist niemand waar de laan precies gelopen had. Toen haar echtgenoot in 2018 bewust met een drone over de weilanden en akkers vloog, ontdekte hij ineens opvallende punten op regelmatige afstand van elkaar: oude stobberesten van een laan onder de grond, zichtbaar geworden in het gras door de droogte. Een unieke kans om die oude laan in ere te herstellen!
Welke soort kiezen we nu? Afweging van belangen
Uit welke bomen de laan vroeger bestond, weten we niet. Oorspronkelijk werden lanen vooral aangeplant met inheemse boomsoorten zoals zomereik, beuk en linde. Door klimaatverandering hebben vooral eik en beuk het tegenwoordig moeilijk: zeker op droge plekken met veel licht, zoals in een laan. Deze boomsoorten zijn vaak niet langer de beste keus.
Het is dus zoeken naar een geschikte soort, passend bij de plek. Verschillende afwegingen spelen daarbij een rol. Carleen Kwint heeft gekozen voor walnoot (Juglans regia). De walnoot is een zogenaamde ingeburgerde soort: niet inheems maar wel al ruim tweeduizend jaar geleden door de Romeinen naar Europa en Nederland gebracht. De noten zijn voedsel voor allerlei vogels en knaagdieren. Hij is redelijk droogtetolerant en ook het hout wordt graag voor allerlei toepassingen gebruikt.
Voor de volgende generatie
Met de nieuwe laan krijgt de geschiedenis op Landgoed Weleveld weer een gezicht. De Bosgroep gaat nu verspreid over het landgoed nog vijf hectare nieuw bos aanleggen: een gemengd, inheems loofbos met soorten die er thuishoren. De aanplant van laan en bos is onderdeel van een groter project om Landgoed Weleveld toekomstbestendig te maken. Dat wil zeggen: goed toegankelijk, minder sluipverkeer en klimaatbestendig. Zo is het landgoed, met terugkeer van oude elementen, klaar voor de volgende generatie.
Tekst: Bosgroepen
Beeld: Stichting Weleveld (leadfoto: de aangeplante walnoten die de nieuwe laan vormen); Bosgroepen