Tweede jaar op rij een recordaantal teken gevangen

Bericht uitgegeven door Wageningen University [land] op [publicatiedatum]

Voor het tweede jaar op rij is er door vrijwilligers een recordaantal teken gevangen op 12 vaste tekenvanglocaties. In totaal zijn er 17.400 teken gevangen. Vorig jaar waren dat er 16.800. Van de drie levensstadia namen vooral de larven sterk in aantal toe, terwijl het aantal gevangen nimfen juist lager lag dan in 2013. In combinatie met het grote aantal muizen afgelopen jaar, de belangrijkste gastheer van de teek, kan dit jaar juist het aantal nimfen hoog uitkomen. Nimfen veroorzaken de meeste tekenbeten. De meerdaagse tekenactiviteitsverwachting op Tekenradar.nl geeft aan dat het tekenseizoen weer begint. In grote delen van het land staat de verwachting op ‘Zeer hoog’. We roepen op om tekenbeten te melden op Tekenradar.nl en mee te doen met het onderzoek. Het onderzoek wordt vanaf dit weekend sterk uitgebreid. Mensen van 18 jaar of ouder die gaan beginnen met een antibioticakuur tegen de ziekte van Lyme kunnen zich aanmelden via de (huis)arts of via Tekenradar.nl.

Sinds de zomer van 2006 vangen groepen vrijwilligers maandelijks teken op een oppervlak van 200 vierkante meter. Elke maand weer op precies dezelfde plek. De tekenvangers slepen een wit laken achter zich aan. De teken die op de planten of op de bodem zitten haken zich aan de onderkant van het tekendoek vast. Na 25 meter wordt het doek omgedraaid en worden de teken een voor een van het doek af gehaald en in de alcohol gedaan. Het aantal larven, nimfen en volwassen teken (zie foto hiernaast) wordt opgeschreven. De teken worden vervolgens opgestuurd naar het Laboratorium voor Entomologie van Wageningen University waar ze geteld worden en in de vriezer worden gestopt. In een later stadium worden de teken door het RIVM op de aanwezigheid van de Borrelia-bacterie en andere mogelijke infecties geanalyseerd via DNA-analyse.

Recordaantal larven
Van 12 vanglocaties zijn vanaf het begin doorlopend maandelijks teken gevangen. Het jaarlijks aantal gevangen teken gemiddeld over de 12 locaties is per tekenstadium voor de jaren 2007 tot en met 2014 weergegeven in de figuur. Vorig jaar werden 17.400 teken gevangen. Zoals gebruikelijk waren er meer larven dan nimfen en meer nimfen dan volwassenen. Tijdens elk levensstadium sterft een groot deel onder meer omdat ze niet in staat waren om bij een gastheer bloed te drinken. De stijging in het aantal teken komt dit jaar geheel voor rekening van de larven. Ten opzichte van 2013 werden er in 2014 17 procent meer larven gevangen. Opvallend hierbij is dat het aantal larven in 2013 ook al recordhoog was. In de grafiek is te zien dat het aantal larven normaal gesproken juist na een piekjaar weer een lager aantal laat zien. Dit keer dus niet. Het aantal larven nam in 10 van de 12 locaties toe en in twee locaties af.

Dit jaar wel een stijging van nimfen verwacht
Waar de larven een stijging lieten zien, daalde het aantal gevangen nimfen in 2014 met 35 procent ten opzichte van 2013. In 8 locaties daalde het aantal nimfen en in 4 locaties steeg het aantal. Het grote aantal larven in 2013 vertaalde zich dus niet in een duidelijke stijging van het aantal nimfen in 2014. Door het (zeer) grote aantal muizen in de afgelopen maanden in veel gebieden is het dit jaar echter goed mogelijk dat het grote aantal larven in 2014 leidt tot een toename van het aantal nimfen in 2015. Muizen zijn namelijk een belangrijke gastheer voor het larvenstadium. Hoe meer gastheren, hoe groter de kans is dat een larfje bloed kan bemachtigen en kan transformeren naar de nimf. Het aantal gevangen volwassen teken was vrijwel gelijk aan vorig jaar. In de hele meetreeks fluctueert het aantal volwassenen het minst.

Ondanks dat we niet eerder zoveel larven hebben gevangen en dat we beduidend minder nimfen hebben gevangen kun je vanuit een rekenkundig perspectief nog niet met zekerheid zeggen dat het werkelijke aantal larven is toegenomen of het aantal nimfen is afgenomen ten opzichte van de afgelopen jaren. Daarvoor zijn de verschillen in aantallen tussen de vanglocaties te groot en is het aantal vanglocaties te klein.

Teken worden actief, doe mee aan het Tekenradar onderzoek
De komende week is het de Week van de Teek. Elk jaar vragen groene organisaties begin april aandacht voor teken en de ziekte van Lyme. Deze tijd is niet toevallig gekozen omdat nu de teken actief worden en met de hogere temperaturen mensen ook meer het groen in gaan. Ook de meivakantie komt er aan. Dit jaar is de timing van de Week van de teek goed. De actuele tekenactiviteitsverwachting op Tekenradar.nl geeft namelijk ook aan dat teken actief worden. De komende dagen komt in een groot deel van Nederland de activiteitsverwachting in de categorie ‘Zeer hoog’. Het is dus belangrijk om na een bezoek aan het groen een tekencheck te doen. Ook in de gebieden waar de verwachting lager ligt.

Indien u gebeten bent door een teek dan vragen we u dit te melden op Tekenradar.nl. Vanaf vandaag wordt het onderzoek via Tekenradar sterk uitgebreid. Mensen van 18 jaar of ouder die gaan beginnen met een antibioticakuur tegen de ziekte van Lyme kunnen zich aanmelden via de (huis)arts of via Tekenradar.nl. Lees hier meer over dit onderzoek.

Tekst: Arnold van Vliet en Wichertje Bron, De Natuurkalender, Wageningen University en Willem Takken, Laboratorium voor Entomologie, Wageningen University
Foto: RIVM