Atlasproject toont oost-westverschuivingen van vogelpopulaties

Bericht uitgegeven door Sovon Vogelonderzoek Nederland op [publicatiedatum]

Dat allerlei vogelsoorten, waaronder veel watervogels, in noordelijker streken broeden en in Nederland overwinteren is algemeen bekend. Daarnaast zijn er natuurlijk trekvogels als de boerenzwaluw, die bij ons broeden en de winter in Afrika doorbrengen. Maar ook tussen broed- en winterseizoen vinden ook binnen Nederland zelf tal van verschuivingen plaats. Deze trek vindt nogal eens plaats van het binnenland naar de kust en terug. Dat valt af te leiden uit de voorlopige verspreidingskaarten van de nieuwe Vogelatlas van Sovon. De gemiddeld hogere wintertemperatuur langs de kust en de aanwezigheid van specifieke voedselgebieden spelen daarbij een rol.

De scholekster kan in het broedseizoen in heel Nederland worden aangetroffen, zij het in afnemende mate. De broedpopulatie gaat immers al vele jaren achteruit. Scholeksters broeden in het binnenland op graslanden en akkers. De laatste decennia wordt in toenemende mate op platte daken gebroed, bijvoorbeeld van bedrijfsgebouwen. Uit de winterkaart blijkt dat de scholeksters het binnenland hebben verlaten en naar de kust zijn getrokken. De dikke stippen op de kaart in het Deltagebied en langs de Waddenkust getuigen daarvan.

Dodaars
De dodaars is de kleinste Nederlandse futensoort. De Nederlandse broedpopulatie werd in 2002 geschat op 1800 tot 2500 paren. Ook de actuele broedvogelkaart van de dodaars is redelijk gevuld, met name in de oostelijke helft van ons land. Zwaartepunten zijn onder andere Zuidwest-Drenthe, de Achterhoek en Oost-Brabant. In de wintermaanden verschuift het zwaartepunt van deze soort in zuidwestelijke richting. In het Deltagebied kunnen hoge aantallen worden gezien. Doet ook daar streng winterweer zijn intrede, dan sterven vele dodaarzen en kent de Nederlandse broedpopulatie een terugval. Slechts betrekkelijk kleine aantallen lijken dan uit te wijken naar bijvoorbeeld Noord-Frankrijk.

Grote gele kwikstaart
De grote gele kwikstaart broedt jaarlijks met rond de 250 paren langs de snelstromende beken van oostelijk en zuidelijk Nederland. ’s Winters is de soort in vrijwel heel het land aan te treffen en relatief veel in stedelijk gebied. In de westelijke provincies gaat het vrijwel zeker om buitenlandse vogels die uit zuidelijk Scandinavië, Duitsland en Polen kunnen komen.

Laatste loodjes Atlas
Het Atlasproject van Sovon Vogelonderzoek Nederland heeft als doel om de landelijke verspreiding van broed- en wintervogels tussen 2012 en 2015 op een systematische wijze in kaart te brengen. Vele honderden vrijwilligers spannen zich ervoor in. De laatste broedvogeltellingen gaan 1 april a.s. van start. De voorlopige online verspreidingskaarten worden wekelijks met de nieuwste tellingen geactualiseerd op www.vogelatlas.nl.

Tekst: Albert de Jong en Jouke Altenburg, Sovon Vogelonderzoek Nederland
Foto: Harvey van Diek