Vogeljaar 2014: bloemlezing van de hoogtepunten

Bericht uitgegeven door Sovon Vogelonderzoek Nederland [land] op [publicatiedatum]

2014 gaat de boeken in als een warm jaar, het Jaar van de Spreeuw, van een muizenplaag, van nóg meer Grote zilverreigers. Een veelzijdig jaar, waarvan we hier alleen wat hoogtepunten oprakelen aan de hand van berichten die al eerder verschenen. En we vertellen al wat nieuws over de zeldzame broedvogels van 2014.

Na een zachte winter veerden een aantal soorten duidelijk op: Blauwe reigers, Waterhoentjes en met name IJsvogels profiteerden van vrij hoge temperaturen in januari en februari. Veel IJsvogelparen brachten in het voorjaar twee of zelfs drie legsels groot. Door de uitblijvende kou maakten we een ander bijzonder fenomeen mee: zo'n 12 Zwarte ibissen overwinterden succesvol in ons land. Later, in juni, bleek een Zwarte ibis in broedhouding aanwezig in de Groene Jonker, Zuid-Holland.

Spreeuwenjaar
Met een vroeg voorjaar dat volgde, kwamen ook de Spreeuwen op gang. In dit Jaar van de Spreeuw volgden we het broedseizoen van de soort op de voet. Eind maart kwamen er al berichten van nestkastvolgers over nestbouw en zelfs eileg binnen. De Spreeuwen begonnen zo'n anderhalve week eerder met broeden. Later in het seizoen bleken veel paartjes aan de tweede leg te beginnen, een fenomeen dat we nog niet eerder op deze schaal zagen. De meer dan 500 nestkaarten resulteerden in een duidelijke grafiek, te zien in deze presentatie.

Muizenplagen en uilen
Aan het einde van het voorjaar druppelden de berichten over een uiterst succesvol uilenseizoen binnen. Het meest opvallend was de Velduil, die met meer dan 80 paren in ons land broedde dit voorjaar. Het epicentrum van deze 'explosie' lag in Friesland. Ook Steenuilen en Kerkuilen profiteerden volop met grote legsels, evenals de Buizerd. De 'veldmuizenplagen' deden ook de Purperreiger goed.

Zomer van wouwen
Qua roofvogels sprongen de wouwen er dit jaar in positieve zin uit. De Rode wouw broedde in zowel Overijssel als in Oost-Brabant. Niet eerder dan dit jaar deed de Zwarte wouw zoveel broedpogingen: 4. Veelbelovend was ook de nestbouw van Visarenden in de Brabantse Biesbosch. Wie weet komen ze terug in 2015.

Najaar met zilverreigers en fraaie trek
Drie fenomen vielen dit najaar extra op: de uitzonderlijk hoge aantallen Grote zilverreigers en de fraaie dagtrek van bijvoorbeeld Beflijsters, Houtduiven en Middelste jagers. In het kader van het Jaar van de Spreeuw organiseerden we een landelijke slaapplaatstelling, die veel aandacht trok en prachtige resultaten opleverde. Er werden bijvoorbeeld 5 slaapplaatsen met meer dan 100.000 exemplaren op de kaart gezet. Na wat rekenwerk stellen we dat in oktober minstens 6300 Grote zilverreigers aanwezig waren, een getal waarbij alle oude aantallen verbleken. De soort broedde in 2014 niet alleen op meerdere plekken in Nederland, maar weet als overwinteraar ons land in rap tempo te veroveren.

Winter start met grieperige Smient
Geen hoogtepunt, maar wel een bijzondere gebeurtenis was de vogelgriepuitbraak (H5N8) in Nederland. Bij uitwerpselen van de Smient werd de variant aangetroffen. De media sloeg op de tam-tam en we konden laten zien hoe talrijk deze soort is in ons land. Voor veel watervogels slaat de balans echter negatiever uit, zo meldden we in de Vogelbalans met het thema Wetlands. Extra redenen voor Sovon om met hulp van al die (meer dan 9000) tellers een vinger aan de pols te houden door waardevolle gegevens te verzamelen. Ook in 2015 weer.

Tekst: Albert de Jong, Sovon Vogelonderzoek Nederland
Foto's: Jeroen Stel; Lex Peeters