Steeds meer bonte spechten in Nederland

Bericht uitgegeven door Sovon Vogelonderzoek Nederland op [publicatiedatum]

De drie soorten bonte spechten nemen toe in Nederland. Dat blijkt uit voorlopige* resultaten van het atlasproject van Sovon Vogelonderzoek Nederland. De kleine, middelste en grote bonte specht verspreiden zich verder over Nederland en profiteren van ouder wordende bossen.

In het atlasproject van Sovon brengen honderden vrijwillige vogeltellers van 2012 tot en met 2015 de actuele stand van de broedvogels en wintervogels in kaart. Halverwege het atlasproject zijn er al opvallende veranderingen in de vogelstand waarneembaar, zoals bij deze drie soorten spechten.

Kleine bonte specht
De kleine bonte specht is zo groot als een huismus, echt klein dus. Het is een specht van loofbossen, oude boomgaarden en parken. Hij hakt zijn hol uit in zachte houtsoorten als berk, wilg, els en populier. Tijdens de vorige atlasperiode van 1998-2000 (de broedvogelatlas verscheen in 2002) lagen de geschatte aantallen op zo’n 4500 tot 5500 paren. Op basis van de eerste telgegevens lijkt het erop dat hun aantal is gestegen.

Middelste bonte specht
De middelste bonte specht is een relatieve nieuwkomer in ons land. Het is een bewoner van oude eiken in weelderige loofbossen in combinatie met open plekken en dichte bosschages. Het is een echte warmteminnende soort. In de jaren 70, ten tijde van de eerste broedvogelatlas, werd deze specht alleen met zekerheid broedend vastgesteld in de buurt van Enschede. Daarna duurde het tot 1996 voordat er weer een zeker territorium werd vastgesteld, deze keer in Zuid-Limburg. Na het verschijnen van de tweede broedvogelatlas (2002) is deze fraaie specht snel toegenomen. De huidige verspreidingskaart laat al meer dan honderd stippen zien. De middelste bonte specht rukt vanuit het oosten en zuiden flink op en bevolkt bijna het hele oostelijke deel van ons land.

Grote bonte specht
De grote bonte specht is net iets groter dan de middelste bonte specht en veruit de algemeenste spechtensoort van ons land. In de vorige broedvogelatlas werd het aantal broedparen geschat op 55.000 tot 65.000. De huidige resultaatkaart toont een behoorlijke spreiding over het hele land. Ten opzichte van de vorige atlas heeft de grote bonte specht inmiddels ook de kust en alle Waddeneilanden bereikt. 

Bossen worden ouder en gevarieerder
De positieve ontwikkelingen van de spechtenstand kunnen grotendeels worden toegeschreven aan het ouder worden van de Nederlandse bossen en de toenemende variatie van boomsoorten in bossen. Dat dood hout mag blijven liggen speelt veel bosvogels, waaronder spechten, in de kaart. Dood hout is immers een grote voedselbron voor insecten, die op hun beurt prima vogelvoer zijn. Voor de middelste bonte specht geldt dat er waarschijnlijk ook een klimatologische factor is, maar die is nog niet precies ontrafeld.

Zie je witte plekken op het kaartje? Kijk op www.vogelatlas.nl voor meer informatie. Daar zie je hoe mee kunt tellen voor de nieuwe atlas.

*Eerste voorzichtige conclusies: de informatie in bovenstaand bericht en de verspreidingskaarten op de atlassite zijn gebaseerd op voorlopige, dat wil zeggen (nog) onvolledige en ongecontroleerde, gegevens. De kaarten geven geen werkelijke of absolute aantallen weer, maar alleen getelde aantallen op basis van steekproefonderzoek.

Tekst: Harvey van Diek & Jouke Altenburg, Sovon Vogelonderzoek Nederland
Foto's: Bart Vastenhouw, Saxifraga; Ran Schols