Rivierduinzegge, een onbekende bermtoerist

Bericht uitgegeven door FLORON [land] op [publicatiedatum]

Onbekend maakt onbemind. Dat geldt zeker voor Rivierduinzegge, een dubbelganger van de algemeen voorkomende Zandzegge. In 2012 is ze massaal aangetroffen over een lengte van tien kilometer in de wegbermen van de N34 in het oosten van Nederland. Van dergelijke standplaatsen was ze tot voor kort niet bekend. Mogelijk dat ze in het oosten van het land op meer plaatsen in bermen voorkomt. Help daarom mee het verspreidingsbeeld van deze bermtoerist verder in kaart te brengen. Wie er oog voor heeft kan haar de komende weken wellicht bloeiend vanuit de auto spotten.

Rivierduinzegge lijkt sterk op twee andere in Nederland voorkomende zeggen: Zandzegge en Valse zandzegge. Door de sterke gelijkenis met de algemeen voorkomende Zandzegge wordt ze waarschijnlijk gemakkelijk over het hoofd gezien, het weergegeven verspreidingskaartje is dan ook zeker niet volledig. De sterke onderlinge gelijkenis was zelfs aanleiding om deze drie soorten in oudere edities van Heukel’s Flora van Nederland maar als één soort op te vatten. Dit blijkt achteraf een misvatting. Het zijn wel degelijk goede soorten, al zijn de verschillen subtiel.

Rivierduinzegge stond lange tijd te boek als bewoner van droge graslanden langs de grote rivieren, vandaar de naam Rivierduinzegge. De laatste jaren is duidelijk geworden dat ze tegenwoordig vooral voorkomt in zandige, schrale wegbermen in het oosten van Nederland. In 2012 is ze bijvoorbeeld massaal aangetroffen over een lengte van tien kilometer in de wegbermen van de N34 tussen Hardenberg en Coevorden. In het rivierengebied is Rivierduinzegge na 1975 op veel oude groeiplaatsen niet meer waargenomen.

Rivierduinzegge bloeit van het drietal ‘look-alikes’ het vroegst in het voorjaar: eind april-begin mei. Rivierduinzegge is in alle delen een slag fijner gebouwd dan Zandzegge. De kleur van de bloeiwijze is warm roodbruin, tegenover bruin bij Zandzegge. Belangrijk is dat vooral aan de top van de bovenste aartjes vrouwelijke bloemen en urntjes zitten, terwijl dat bij Zandzegge (meestal) mannelijke bloemen zijn. Maar daarvoor moet je meerdere bloeiwijzen van dichtbij bekijken. Door het vaak massale voorkomen van Rivierduinzegge laten de bloeiwijzen zich echter ook verrassend gemakkelijk vanuit de auto spotten. Provinciale wegen in de provincies Overijssel en Gelderland zijn hiervoor het meest kansrijk.

Een uitgebreider verhaal over de veldherkenning van de beide op Zandzegge gelijkende soorten, ‘Zandzegge en co’’, is te lezen in het voorjaarsnummer van FLORON-nieuws, dat kan worden gedownload via de website van FLORON (0,9 MB).

Zie ook: Koopman, J., C.F. van Beusekom, W. Poelstra & O.G. Zijlstra (2013) Carex colchica J. Gay: kilometervreter. Gorteria 36(3): 53-59.

Tekst: Jacob Koopman en Edwin Dijkhuis, FLORON
Foto's: Wieger Poelstra
Kaart: FLORON