Rode kieuwdraadjesworm: nieuw op de Nederlandse kust

Bericht uitgegeven door Stichting ANEMOON [land] op [publicatiedatum]

Onlangs is er een nieuwe Nederlandse mariene wormensoort ontdekt. Sportduikers vonden in de centrale Oosterschelde de Rode kieuwdraadjesworm en publiceerden hierover in ‘Het Zeepaard’, het tweemaandelijks tijdschrift van de Strandwerkgemeenschap. Het is niet bekend of de soort pas net op de Nederlandse kust is verschenen, of dat hij al veel langer aanwezig was maar door zijn onopvallende levenswijze nooit eerder is ontdekt.

Veel leven in de zee gaat aan de ogen van sportduikers verloren. Van onze kust zijn al minstens 300 soorten wormen bekend. Veel soorten leven verstopt in de zand en slibbodems. Waarschijnlijk komen er hier nog veel meer soorten voor die liggen te wachten om door sportduikers ontdekt te worden, zoals recent voor de Rode kieuwdraadjesworm is gebeurd.

Het is niet bekend of de Rode kieuwdraadjesworm pas recent op de Nederlandse kust is verschenen, of dat hij al veel langer hier aanwezig was maar door de onopvallende levenswijze tot voor kort aan het oog van oplettende sportduikers en biologen is ontsnapt. De eerste exemplaren zijn in oktober 2013 in de Oosterschelde in de buurt van Zierikzee aangetroffen. Daarna is deze worm door dezelfde waarnemers in mei en augustus van dit jaar op dezelfde locatie op een diepte van vijf tot vijftien meter nog twee keer aangetroffen. De soort is ook al eerder op de Belgische kust aangetroffen. Op de Europese kust is de Rode kieuwdraadjesworm bekend van de Noordelijke Noordzee tot in de Middellandse zee. Mogelijk heeft deze worm zijn verspreiding in de zuidelijke Noordzee de laatste jaren uitgebreid.

De Rode kieuwdraadjesworm (Cirriformia tentaculata (Montagu, 1808)), is een redelijk grote worm van circa twintig centimeter lengte. Ondanks zijn opvallende kleur en vorm wordt dit dier slechts zelden door sportduikers waargenomen. Kenmerkende eigenschappen zijn een groot aantal roodachtige tentakels en draadvormige kieuwen die, achter de kop, op een lange serie segmenten zitten en door de bodemoppervlakte in de waterkolom steken. Dat zijn ook de enige delen van de worm die sportduikers normaal gesproken te zien krijgen. De rest van de Rode kieuwdraadjesworm zit enkele centimeters diep verstopt in zachte slibbodems. Door de kieuwdraden uit de bodem in de waterkolom te steken kunnen deze wormen goed in zuurstofarme bodems overleven.

Tot nu toe was de Rode kieuwdraadjesworm in de Nederlandse literatuur alleen nog maar bekend met zijn Latijnse naam. De waarnemers die de eerste exemplaren in de Oosterschelde vonden, stellen voor om op basis van de voor sportduikers zichtbare delen de soort in het Nederlands “Rode kieuwdraadjesworm” te noemen.

Tekst: Peter H van Bragt, Stichting ANEMOON
Met dank aan Marianne Ligthart en Marco Faasse voor het beschikbaar stellen van deze informatie en de afbeeldingen.

Referentie: Faasse, M. en M. Ligthart, 2014. De ‘Rode Draadworm’ Cirriformia tentaculata in Nederland. Het Zeepaard 74(4): 131-135.