Geheimzinnige Toverchampignon verrast bewoner

Bericht uitgegeven door de Nederlandse Mycologische Vereniging [land] op [publicatiedatum]

Afgelopen week gebeurde er iets vreemds in de schuur van een stolpboerderij in het buurtschapje Tolke, net onder Schagen. De bewoner constateerde dat er verschillende tegels van de schuurvloer omhoog waren gedrukt en er een hoop zand omhoog was gekomen. Bij het verwijderen van het zand ontdekte hij een grote toef kleurrijke paddenstoelen. Toen er een andere scheve tegel werd verwijderd bleken er nog meer paddenstoelen onder de tegelvloer te zitten die zich nog aan het ontwikkelen waren. Het bleek te gaan om de Toverchampignon die tegels omhoog duwde. Deze zeldzame paddenstoel is vooral bekend uit de omgeving van Amsterdam en breidt zich van daar ook internationaal uit.

De bewoner kon zijn ogen niet geloven en wilde weten wat voor eigenaardige paddenstoelen het konden zijn en of ze meer schade konden aanrichten. Na overleg met een lid van de NMV kwamen ze tot de conclusie dat het moest gaan om de zeldzame Toverchampignon.

Toverchampignons vallen vooral op door een paar overduidelijke kenmerken waaraan ze hun Nederlandse naam ontlenen. Bij beschadiging of doorsnijden verkleurt het witte vlees direct naar gifgeel alvorens na enige minuten te verkleuren naar purperbruin. Het meerdere keren verkleuren van het vlees van de Toverchampignon heeft wat weg van het effect van een toverbal die in je mond van kleur verandert.

De Toverchampignon is verder nog te herkennen aan de roodbruine hoeden van 15 tot 20 centimeter doorsnee en door het meestal verschijnen in grote toefen. Omdat de ontwikkeling van de champignons vaak al onder de grond plaatsvindt, komen de hoeden met grond of met ander materiaal bedekt tevoorschijn. De naar onder verbrede en vaak wortelende forse stelen zijn bedekt met fijne vlokjes en vormen zones, vooral onder aan de steel.

De meeste doch schaarse waarnemingen van de Toverchampignon komen van nitraatrijke zand- of kleibodems in loofbossen, parken, bermen en tuinen. Het incidenteel verschijnen in schuren, kelders en kruipruimtes is moeilijk te verklaren. Het vermogen om dikke pakken grond en tegels op te lichten kom je maar weinig bij andere champignonsoorten tegen. Incidenteel drukt de algemene Straatchampignon (Agaricus bitorquis) eveneens de tegels uit het trottoir of boort zich door het asfalt van de weg omhoog. Van het optreden in gebouwen is zover bekend nooit sprake geweest.

Ontmoetingen met de Toverchampignon die zich ongevraagd in gebouwen van burgers voordoen vallen op en halen de publiciteit. Vandalen die schade toebrengen aan andermans spullen tolereren we niet. Paddenstoelen die vloeren of gazons verruïneren ook niet. Het verschijnen van de Toverchampignon in de schuur in Schagen is geen incident. In 2005 deed zich ook een dergelijk voorval voor te Hoogeveen. Toen kwamen er in een opslagruimte van tweedehands spullen vele toverchampignons door de tegelvloer omhoog. Onverwacht als een duveltje uit een doosje. In 2009 was het raak in Woubrugge. In de voortuin van een huis kwamen grote “molshopen” tevoorschijn. Het gazon leek wel wat op een mollenparadijs. Onder de hopen zaten geen mollen maar grote exemplaren van de Toverchampignon.

Er hangt een zweem van geheimzinnigheid om de Toverchampignon. Waar komt deze kleurrijke opvallende champignon vandaan? Het begon In 1973 toen er voor het eerst een exemplaar werd ontdekt in het Amsterdamse bos bij Amsterdam. Hij werd toen beschreven als een nieuwe soort voor de wetenschap. De Toverchampignon komt in 2014 nog steeds hoofdzakelijk in Nederland voor en is nog steeds vooral bekend van de omgeving van Amsterdam. Ondertussen is de Toverchampignon In Nederland maar ook in het buitenland met een langzame doch gestage opmars bezig. Uit landen om ons heen zoals Duitsland, Engeland, België komen nu ook berichten binnen van waarnemingen, maar ook verder weg in Israël (Golan hoogvlakte).

De Toverchampignon wordt beschouwd als een exoot van onbekende herkomst. Het is opmerkelijk dat we nog steeds niet weten waar deze opvallende soort oorspronkelijk vandaan komt. Temeer omdat de soort zich hier in de directe omgeving van de mens manifesteert in gebouwen, waardoor hij meer opvalt dan welke paddenstoelensoort ook. De Toverchampignon zal ook opvallen in zijn onbekende gebied van herkomst maar blijkbaar ontbreken de specialisten die daar notitie van maken.

Tekst en foto’s: Martijn Oud, Nederlandse Mycologische Vereniging