Dassen onder de wielen
Vier Dassen werden het afgelopen jaar door een auto aangereden ver buiten de periferie van hun bezette leefgebied. Het bewijst dat de dieren zich in Vlaanderen steeds verder verspreiden en mogelijk ook nieuwe burchten bouwen. Het enige wat hen hierbij in de weg staat is het dichte Vlaamse verkeersnet, dat veel slachtoffers eist. Met het project Dieren onder de wielen wil Natuurpunt de trend keren.
Dassen worden in elk deel van ons land waargenomen. Maar naast een recent ontdekte vestiging in Vlaams-Brabant bevinden zich enkel in de Ardennen en het zuiden van de provincie Limburg permanent bezette burchten. Dit jaar meldden waarnemers vier dode Dassen, kilometers buiten dat gebied. Twee daarvan werden gevonden langs een drukke weg in het Noord-Limburgse Peer. Het derde slachtoffer viel langs de E17 in Sint-Niklaas en vorige week werd een vierde dier aangereden in Liedekerke, een gemeente in het Pajottenland.
De doodgereden dieren in Peer hadden een puntgave vacht, zonder sporen van bijtwonden. Dit wijst op een rustige sociale context, want bij grensgeschillen of sociaal hiërarchische disputen kunnen de dieren elkaar lelijk toetakelen. Zeker is dus dat de Dassen in Vlaanderen zich niet beperken tot de grensgebieden van hun reeds bezette leefgebied. Toch wekken de gevonden dieren ook veel vragen op. Gaat het enkel om zwervende dieren? Of is er wel degelijk sprake van nieuwe vestigingen? Bij de twee vondsten in Peer, zo dicht bij elkaar, lijkt de tweede optie het meest aannemelijk. Ook het dier in Sint-Niklaas, waarvan onderzoekers konden afleiden dat het zeker ooit jongen heeft gehad, wijst die richting uit.
Zoals de Dassen in Sint-Niklaas, Liedekerke en Peer al bewezen, is de grootste belemmering voor de verspreiding van de dieren het verkeersnet. Dat is geen grote verrassing, want Vlaanderen heeft het dichtste wegennet van Europa. Gemiddeld kom je bij ons om de 300 meter een weg tegen. Dieren die een nieuw leefgebied zoeken en daarvoor tientallen kilometers moeten afleggen, steken dus heel wat drukke wegen over, met alle gevolgen van dien. En dat is zonde, want nadat het dier in Vlaanderen lokaal was uitgestorven, herstelt de dassenpopulatie zich nu langzaam weer. Daarom moeten we het aantal aanrijdingen terugdringen.
‘Dieren onder de wielen 2.0’ is een nieuw project van Natuurpunt in opdracht van de Vlaamse overheid. Op de website www.dierenonderdewielen.be kan je dode dieren langs de weg melden. Zo kunnen onderzoekers de zwarte punten in het verkeer in kaart brengen. Dit leidt naar een meer gerichte aanpak en betere maatregelen. Via de website kom je ook te weten waar de meeste aanrijdingen in jouw gemeente plaatsvinden en welke diersoorten het vaakst slachtoffer zijn. Bovendien spoort Natuurpunt vrijwilligers aan om zo veel mogelijk trajecten systematisch te controleren. Op die manier kunnen onderzoekers een beeld schetsen van de totale impact die het groeiende verkeersnet heeft op dieren.
Ook het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek (INBO) onderzoekt verkeersslachtoffers. Het INBO is meer bepaald geïnteresseerd in dode marterachtigen – en dus ook Dassen – en richtte daarvoor het Marternetwerk op. De instelling heeft diepvriezers verdeeld over heel Vlaanderen, waarin vrijwilligers dode dieren langs de weg verzamelen, zodat ze later onder de loep genomen kunnen worden. Onderzoek op dode Dassen levert belangrijke informatie op. Marterachtigen hebben namelijk een zeer verborgen levenswijze waardoor rechtstreekse observatie veel moeizamer verloopt. Als we willen dat de Das Vlaanderen verder herovert, moet elk dood dier langs de weg gemeld worden. Alleen zo kunnen experts de juiste maatregelen treffen en de spijtige ongevallen vermijden.
Tekst: Marie 's Hertogen, Natuurpunt & Diemer Vercayie, Natuurpunt Studie
Foto's: Mark Zekhuis, Saxifraga & Jasja Dekker, Zoogdiervereniging